گفتار اندر نکته هایی که اندر گنج شاپور یافتند
این سخنان ترجمه دانشمندان پارس از متنی است که بر لوحی ززین در گنج شاپور در کاخ اصطخر يافت شده است. این ادعا، دست کم شیوه ای است برای تأیید منشأ ساسانی متن، و کوششی برای بالا بردن اعتبار آن. ضمن نوزده عبارت افراد مختلف گاه به گونه ای طنزآمیز به باد انتقاد گرفته شده اند، خاصه نادانان و ریاکاران. گاه برخی از واقعيتها بیان شده است مثلا، چرا خردمند زحمت تربیت کسی را بر خود هموار کند که از گذشت زمان هیچ نیاموخته است، گاه بدترین چیز توصیف شده است "يست ترین آدم کسی است که امیدوارانه از او، خواهشی شده است و او، با همه توانایی نه کاری میکند و نه امیدی، و گاه پرسشی مطرح شده است از پشیمانی دوباره چه سود، چونکه همان کار پیش از این انجام گرفته و زهر پشیمانیش نیز چشیده شده است.
حكمت پندنامه بزرگمهر حکیم
پیش از شروع متن، در مقدمه ای کوتاه، چگونگی نگارش پندنامه توصیف شده است: بزرگمهر پس از بازداشت شدن به وسیله انوشیروان، تجارب خود را در این پندنامه به قلم اوردہ پس از معدوم شدن وی به دستور همین پادشاه کتاب را بازیافتند و خردمندان آن را خواندند و به دستورهای آن عمل کردند تا امروز که به دست ما رسیده است. کتاب از شصت حکمت تشکیل شده است که همگی به صورت کلی بیان شده اند: آنکه چاهی برای دیگران بکند خود در آن خواهد افتاد . این حكمتها ترتیب منطق ندارند و تنها بیان کننده نتایج هر کار نیک و بد هستند. این رفتارها هم شامل رفتار با دیگران و هم شامل کردار شخصی است. هدف متن جلب توجه خواننده به سوی ابزاری است که به کمک آنها بتواند از رفتارهایی که به خرابی اوضاع انسانی می انجامد رها شود. طلب حکمت و دانش، معاشرت با نیکان، احترام به دیگران و برای رسیدن به این مقصود کوشیده شده است تا نتایج محتوم هر رفتار انسانی نشان داده شود.
اخلاقیات - شارل - هانری دو فوشه کور - برگردان : محمدعلی امیرمعزی و عبدالحمد روح بخشان
مهدی زیدآبادی نژاد
