1 – خانه :
آذری گلین قیه : کَر kar
آذری کرینگان : کا kā
تالشی آستارا : کَه kâ
تالشی ماسال : کَه kâ
تاتی کلور : کَه ka
تاتی تاکستان : کی یِه kiye
تاتی وَفس : کِه ke ، رُت rot
2 - اجاق خوراک پزی :
آذری گلین قیه : کُورَه Kūra : کوره آتش
آذری کرینگان : کیرا kirā
تالشی آستارا : کی یَه kiya
تالشی ماسال : کیلَه کا Kilakā ؛ کیلاکا kilākā
تاتی کلور : کیرَه kira
تاتی تاکستان : کِلِه kele ، کِلَه kela
تاتی وَفس : کِلَک kelak
3 – خواهر :
آذری گلین قیه : هُو hōv
آذری کرینگان : باجی Bāji
تالشی آستارا : هُوَه hovâ
تالشی ماسال : خواَر xoar ، خا xā
تاتی کلور : خاو xāv
تاتی تاکستان : خاکِه xāke
تاتی وَفس : خاکَه xāka
4 – دختر :
آذری گلین قیه : کینَه kina
آذری کرینگان : کینا kinā
تالشی آستارا : کِلَه kela ، کینَه kina
تالشی ماسال : کینَه kina ، کیلَه kila
تاتی کلور : کیللِه kille
تاتی تاکستان : تیتی یِه titiye
تاتی وَفس : کِلِه kele
5 – پسر :
آذری گلین قیه : زُرَه zōra
آذری کرینگان : زووا zuvā
تالشی آستارا : زوآ zuâ ، زَه zâ
تالشی ماسال : زواَ zua ، زَه za
تاتی کلور : زا zā
تاتی تاکستان : فِر fer ، فِرِه fere
تاتی وَفس : لازَه lāza
6 – عروس :
آذری گلین قیه : ویی یی viyi ، وِیی veyi
آذری کرینگان : وَی vay
تالشی آستارا : وای vây ، وَی vay
تالشی ماسال : وِاو veu ، گِشَه geša
تاتی کلور : وَیو vayu
تاتی تاکستان : وِیِه veye
تاتی وَفس : وِی وِه veyve
7 – داماد :
آذری گلین قیه : کُورَکَن kūrakan
آذری کرینگان : زومو zumo
تالشی آستارا : یِزنَه yezna ، یَزنَه yazna
تالشی ماسال : زما zǝmā
تاتی کلور : زاما zāmā
تاتی تاکستان : زُما zomā
تاتی وَفس : زاوا zāvā ، زاووا zāvvā
8 – اشک چشم :
آذری گلین قیه : اُسُر ōsōr
آذری کرینگان : آستِر āster
تالشی آستارا : آست āst ، آرس ārs
تالشی ماسال : اَسرگ asǝrg ، اَسرک asrǝk
تاتی کلور : اَسِرگ aserg
تاتی تاکستان : اَرسِه arse
تاتی وَفس : اَرسَه arsa
9 – پیراهن :
آذری گلین قیه : شِیی šeyi
آذری کرینگان : شَی šay
تالشی آستارا : شای šây ، شَی šay
تالشی ماسال : شِیی šeyi ، شَی šay
تاتی کلور : شِی šey
تاتی تاکستان : شِی šey
تاتی وَفس : شِی šey ، پاچین pāčin
10 – گوسفند :
آذری گلین قیه : پاس pās
آذری کرینگان : پَس pas
تالشی آستارا : پاس pâs
تالشی ماسال : پَس pas
تاتی کلور : پَس pas
تاتی تاکستان : چَروا čarvā
تاتی وَفس : چَروا čarvā
11 – گرگ :
آذری گلین قیه : وُرگ vorg
آذری کرینگان : وارگ vārg
تالشی آستارا : واگ vâg
تالشی ماسال : وَرگ varg
تاتی کلور : وَرگ varg
تاتی تاکستان : وَرگ varg
تاتی وَفس : وَرگ varg
12 – سگ :
آذری گلین قیه : اسبا ǝsbā ، ایسبا isbā
آذری کرینگان : پا pā
تالشی آستارا : اسپَه ǝspâ
تالشی ماسال : اسپَه ǝspa
تاتی کلور : اِسپَه espa
تاتی تاکستان : اَسبِه asbe
تاتی وَفس : اَسبَه asba
13 – خورشید :
آذری گلین قیه : روژ ruž
آذری کرینگان : هَرَشی haraši ، رُوژ rūž
تالشی آستارا : هَی شی hayši ، هَشی haši
تالشی ماسال : آفتاو āftāv
تاتی کلور : آوتاو āvtāv
تاتی تاکستان : آفتاو āftāv
تاتی وَفس : خُر xor
14 – ماه ، کُره ماه :
آذری گلین قیه : اوشمَه ušma ، اُشمَه ōšma
آذری کرینگان : اوشما ušmā
تالشی آستارا : اُوشم ovšǝm ، اُشم ošǝm
تالشی ماسال : منگ mǝng ، مَنگ mang
تاتی کلور : مونگ mung
تاتی تاکستان : ما mā
تاتی وَفس : مَفتُو maftō
15 – پریدن :
آذری گلین قیه : واشنِه vāšne
آذری کرینگان : واشتِه vāšte
تالشی آستارا : واشتِه vâšte
تالشی ماسال : وَشتِه vašte ، واز vāz
تاتی کلور : وَشتِن vašten
تاتی تاکستان : بِپپَرَستَن bepparastan ، بِوَزَستَن bevazastan
تاتی وَفس : وَستَن vastan
منبع و پی نوشت :
از آستارا تا فومن ( تطبیق واژه هایی از گویش های مختلف زبان های تالشی و تاتی ) ، نشر فرهنگ ایلیا ، چاپ اول 1396 .
آ : ā ؛ اَ a ؛ آ â : صدای بین آ و اَ
روستای گلین قیه در شهرستان مرند در استان آذربایجان شرقی قرار دارد .
روستای کرینگان در شهرستان ورزقان در استان آذربایجان شرقی قرار دارد .
آستارا در شمال غربی استان گیلان در منطقه تالش قرار دارد .
ماسال در غرب استان گیلان در منطقه تالش قرار دارد .
شهر کلور در شهرستان خلخال در جنوب استان اردبیل قرار دارد .
تاکستان در جنوب غربی استان قزیون قرار دارد .
روستای وَفس در شهرستان کمیجان در استان مرکزی قرار دارد .
مهدی زیدآبادی نژاد
