شهرستان سر سبز و زيباي شهريار يکي از شهرستانهاي غربي استان تهران است که با وسعتي بيش از 1300 کيلومتر مربع و در ارتفاع 1160 متري از سطح دريا واقع است. شهريار داراي بخش مرکزي است و شهر شهريار مرکز اين شهرستان است که در اين ميان شهر علي شاه عوض به دليل آنکه از سال 1333 شهرداري در آن مستقر بوده مشهورتر است.
در کتاب «بستان سياحه» آمده است که: «شهريار بلوکي است از بلوکات تهران که در يک منزلي آن واقع است. آبش فراوان و هوايش معتدل و خاکش نيکو است.
باغهاي فراوان دارد و انگورش ممتاز است.»
اين شهرستان با توجه به خاک حاصلخيز و هواي معتدلي که دارد؛ يکي از مهمترين مراکز کشاورزي استان به شمار ميآيد.
بيشتر وسعت بخش مرکزي شهريار را باغها در بر گرفتهاند و يکي از فعاليتهاي عمده ساکنان بومي آن کشاورزي است.
از مهمترين محصولات آن ميتوان به انگور معروف شهريار، گلابي، گوجه سبز، گيلاس، سيب و خرمالو اشاره کرد؛ که در اين ميان سيب کهنزي از شهرت بسياري برخوردار است.
*قدمت تاريخي
شهريار به لحاظ قدمت و سابقه سکونت انساني يکي از مهمترين مناطق استان تهران بوده و آثار باستاني مکشوفه در آن به بيش از 4000سال قبل ميرسد.
بناها و آثار باستاني به جا مانده از دوره ساساني و اسلامي از جمله تپه باستاني جوقين، قره تپه، تخت رستم، تخت کيکاووس و قلعه دختر و قلعه کبري و استحکامات و آتشکدههاي متعدد موجود در آن نشان از اين مهم دارد.
از بزرگان ادب و فرهنگ اين شهرستان نيز ميتوان به «عماد الدين عمادي شهرياري» شاعر قرن ششم اشاره کرد که ديوان شعر وي در دست است؛ و در بيشتر تذکرهها به نام وي اشاره شده است.
* قلعه دهشاد شهريار
قلعه دهشاد در روستايي به همين نام، در 10کيلومتري شرق شهريار و در محدوده شهر باغستان واقع است.
اين قلعه با قدمت بيش از 200 ساله خود يکي از قلعههاي متعدد شهرستان شهريار است که از اغلب آنان چيز زيادي باقي نمانده است و به علت کم توجهي مسئولان مربوط بخش اعظم قلعهها (همچون قلعه فرامرز، قلعه چهل دختر در حصار ساتي و...) تخريب شده است.
ديوار قلعه دهشاد تقريبا سالم مانده و قلعه هنوز مسکوني است.
قلعه به سبک معماري اوايل دوره قاجار ساخته شده است و ابعاد آن100 متر در 100متر و به شکل مربع است.در چهار گوشه قلعه برج ديدباني قرار داشته است.
اين قلعه در صورت باز سازي ميتواند به يکي از جاذبههاي مهم گردشگري تبديل شود.
* تپه و قلعه جوقين
تپه جوقين از جمله آثار باستاني دوران ساساني است که چون نگيني بر بستري از گل و گياه آرميده است؛ قلعهاي کهنسال و افسانهاي که در عين اينکه يکي از کهنترين آثار باستاني منطقه به شمار ميآيد؛ يکي از ناشناختهترين آنان نيز هست. قلعهاي بزرگ که با همه عوامل ويرانگر مقابله کرده و با عظمت و شکوه ديرينش استوار مانده است.
تپه و قلعه جوقين که به تمامي از خشت بنا شده در 10 کيلومتري جنوب غرب شهريار در شهر وحيديه واقع است. قدمت و استقرار مردم در آن با توجه به مسکوکات و ساير اشياي مکشوفه دست کم به دوره يزدگرد سوم ساساني ميرسد.
در اين قلعه باستاني که بخشي از آثار باستاني به دست آمده از آن در موزه ايران باستان نگهداري ميشود؛ هنوز حفاري و کاوشهاي باستان شناسانه در مراحل اوليه است که قدمت آثار مکشوفه لزوم تسريع در اين امر را ياد آوري ميکند.
قلعه جوقين يکي از مهمترين و بزرگترين بناهاي خشتي منطقه است، که برج و باروهاي آن و مصالح و خشتهاي استفاده شده در آن آثار معماري پيش از اسلام را نشان ميدهد. سفالينههاي کشف شده در تپه جوقين نيز نظر به اينکه هيچکدام از آنها داراي لعاب نيست، حائز اهميت ديرين شناسانه است.
نام جوقين بنا بر برخي گفتهها گويا برگرفته از نام بهرام چوبين سردار و قهرمان ملي ايران در عهد خسرو پرويز ساساني است که بعدها در دوره يزدگرد سوم رونق گرفته و مورد استفاده بوده است. تپه جوقين و قلعه ديگري که در مرکز روستاي قديمي جوقين واقع است (به دليل ساخت و سازهاي بعدي در بستر شهر مدفون شده) را نيز به همين دليل به بهرام چوبين نسبت ميدهند.افسانههاي بسياري در مورد اين اثر باستاني و گنجهاي موجود در آن توسط مردم محلي نقل ميشود که جمع آوري و توجه به آنها جدا از مسايل باستان شناسانه، از نظر اسطوره شناسي و مردم شناسي حايز اهميت است.
* قره تپه
قره تپه در 36 کيلومتري جنوب غرب تهران و از نظر جغرافيايي در جهت مخالف چشمه علي واقع است و کاوشهاي انجام شده تشابه اين دو تمدن باستاني را از نظر قدمت نشان داده و سابقه سکونت در آن را 4500 تا 5000 سال پيش از ميلاد تخمين ميزنند.
با کاوشهاي انجام شده در منطقه آثاري از جمله ابزارها و سلاحهاي سنگي، چخماق، و اشياي سفالي قرمز رنگ با نقش و نگار در آن کشف شده است.
کشف تعداد زيادي پياله و کاسه سفالي با شکلها و اندازههاي مختلف و با طرحها و نقشهاي گوناگون، حکايت از رونق سفالگري در منطقه داشته و از اين جهت با شهر سوخته قابل مقايسه است.بيشتر آثار باستاني مکشوفه در قره تپه به موزههاي کشور انتقال يافته و هنوز فعاليتهاي اکتشافي بر روي آن ادامه دارد.
* تخت کيکاووس
قدمت تخت کيکاووس که در 18 کيلومتري شهر شهريار در روستاي بيدگنه واقع است،به دوران ساساني باز ميگردد.
اين اثر که در 12 کيلومتري غرب تخت رستم واقع است جايگاه مقدسي براي برگزاري آيينهاي مذهبي در دوران باستان داشته و شامل سه بنا است که هر سه در پاي يک تپه بلند به ارتفاع 100 متر قرار گرفتهاند.
اين تپه به شکل تيغه ايست که در دشت پيش رفته و در نوک آن سکويي به شکل ذوزنقه به اضلاع 10 و 11 و 8 متر وجود دارد؛ و دسترسي بدان از طريق راهي عريض در دل کوه که به قسمت جنوب سکو منتهي ميشود، امکان پذير است.
اين بنا از سنگهايي که با ملات ويژهاي از گچ به هم متصل
شده اند، ساخته شده است. چهار طاقي تخت کيکاووس در پاي بنا قرار دارد و نقشه آن به شکل مربع است؛ با درگاهي در شمال به عرض 230 سانتي متر و ديوارهايي به قطر 77 سانتي متر و به طور کلي در شمار چهار طاقيهاي عهد ساساني
طبقه بندي ميشود.
* تخت رستم
اثر باستاني تخت رستم که يکي از آتشکدههاي مهم منطقه در دوران ساساني بوده است؛ در دهستان جوقين و حدود 20 کيلومتري غرب شهريار؛ در کنار روستاي قجر تخت رستم واقع است.
«آندره گودار» در کتاب خود درباره اين اثر گفته است: نماي کلي تخت رستم مانند ديگربناهاي مشابه است که در مذاهب و کيشهاي باستاني وجود داشته است. هدف از ساخت اين بنا انجام آيين آتش در آن بوده است؛ که فقط موبدان زرتشتي بدان راه داشته اند.
در اين آتشکده، آتش در حجرههاي وسط محوطه مدور سنگي روشن بوده است که در شب از 150کيلومتري در معرض ديد قرار داشته است.
در قسمت پايين کوه يک سکو و يک بناي کوچک وجود دارد. اين بناي کوچک که در 15 متري سکو قرار دارد و تقريبا سالم مانده است سقف کوتاهي دارد؛ فاصله راس گنبد آن تا سطح زمين 238 سانتيمتر بوده و داراي دو مدخل با طاقهايي به سبک معماريهاي پيش از اسلام است.
تخت رستم تا امروز هم تقدس خود را تا حدود زيادي حفظ کرده و مردم محلي آيينها و اعياد ملي، جشنهاي محلي را دور اين بناي باستاني برگزار ميکنند و به ويژه در روز سيزده نوروز در باغهاي اطراف تخت رستم جشنهايي را برگزار کرده و پس از صرف ناهار همگي در کنار اين کوه باستاني- آييني جمع شده و مردان محلي اقدام به چوب بازي مي کنند.
* اماکن مذهبي
بي بي سکينه (س)دختر گرامي امام موسي کاظم (ع) و خواهر بزرگوار امام رضا (ع) است که آرامگاه آن در دهستاني به نام
بي بي سکينه واقع است.
اين امامزاده با توجه به کرامات فراوانش و صفا و معنويتي که در آن موج ميزند از گذشتههاي دور مورد توجه مردم بوده و از آن در کتب قديمي نام برده شده
است.
اين امامزاده هرسال پذيراي بيش از يک ميليون زائر از سراسر کشور است.
*طبيعت شهريار
به طور کلي گردشگري شهريار از دو جنبه طبيعت گردي و فرهنگي قابل بررسي است که در هر دو زمينه استعداد بالايي در اين شهرستان وجود دارد.
در زمينه طبيعت گردي ميتوان گفت شهرياربا وجود باغهاي پر بار و دشتهاي سر سبز، به ويژه دشت منحصر
به فرد شقايق در بهار و هواي معتدل در تمام فصول از خوش آب و هواترين مناطق اطراف تهران است.
دشت شقايق در دامنههاي منطقه اخترآباد، در غرب شهرستان شهريار هر سال ميزبان هزاران بازديد کننده و تور طبيعت گردي از مناطق مختلف کشور است.
از اواسط ارديبهشت تا اواخر خرداد، دامنه کوهها و تپههاي زيباي اختر آباد به وسعت چندين هکتار پوشيده از گلهاي شقايقي ميشود که سرخي آن از دور دستها نيز قابل مشاهده است؛ چنان که گويي چادري سرخ بر روي دشت کشيده شده است.
دشت شقايق ميتواند با توجه بيشتر مسئولان به يکي از مهمترين جاذبههاي گردشگري تبديل شود.
روزنامه ی اطلاعات