موضع رسمی دولت کویت در مراحل اولیه در قبال جنگ تحمیلی عراق علیه ایران در اکثر موارد موضع بیطرفی و تلاش برای ترک مخاصمه و میانجیگری بوده است.
شيخ سالم الصباح، وزیر دفاع كويت در يك مصاحبه سیاست کویت را بیطرفانه و متوازن توصیف کرد و بر روابط دوستانه با کلیه کشورهای دوست و دوری از هرگونه دخالت در امور داخلی آنها تأکید کرد.
کویت در سالهای میانی جنگ تحت تأثیر فشارهای دولت بعثی عراق از عراق به عنوان کشوری خواهان صلح و خاتمه منازعه نام برد که از اقدامهای میانجیگرانه استقبال می کند و طالب امنیت و آرامش در منطقه است و ایران را کشوری خواند که راههای دیپلماتیک را برای پایان جنگ قبول نمی کند؛ گاه مواضع تهدید آمیزی علیه ایران گرفت.
در سالهای پایانی جنگ و خصوصاً پس از صدور قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت سازمان ملل که آمریکا و شوروی و کشورهای منطقه خلیج فارس آن را به عنوان محور اساسی فشار علیه جمهوری اسلامی ایران تلقی کردند کویت نیز به جبهه فشار علیه جمهوری اسلامی پیوست و نقش فعالی را ایفا کرد.
آمریکا با راضی کردن کشورهای عضو پیمان ناتو همراه با نیروهای نظامی و رزمی این کشورها به بهانه درخواست کویت برای اسکورت نفتکشهایش و حفظ امنیت منطقه ناوگان نظامی خود را با تمهیداتی که از سوی کویت و عربستان صورت گرفته بود، وارد خلیج فارس کرد.
از این زمان به بعد مواضع رسمی کویت در قبال جمهوری اسلامی ایران با نوعی خشونت و تهدید و مشارکت در عملیات علیه ایران همراه بود.
مقامات رسمی کویت در مواقع مختلف و به مناسبتهای گوناگون حمایت خود را از عراق گوشزد می کردند.
خبرگزاری کویت در ۱۹ تیر ۱۳۶۳هـ ش از لندن سخنان شیخ صباح الاحمد الجابر الصباح معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه و اطلاعات کویت را که در يك برنامه تلویزیونی از تلویزیون دولتی انگلستان (بی بی سی پخش شد گزارش کرد وی در اظهاراتش تأکید کرده بود که «کویت هرگز کشور عرب عراق را که در دفاع از اراضی خود در مقابل يك قدرت اشغالگر کوشش می کند، تنها نخواهد گذاشت.»
وزیر خارجه کویت همچنین تأکید کرد که ما نمی توانیم اشغال يك كشور عربی را بپذیریم و وظیفه خود می دانیم که در کنار آن کشور بایستیم مقام کویتی در خصوص هجوم وسیع ارتش بعثی عراق در سال ۱۳۵۹ هـ ش به خاک جمهوری اسلامی ایران سکوت کرد.
یکی از موارد جانبداری سیاسی و حقوقی دولتهای عربی از جمله کویت از رژیم عراق علیه جمهوری اسلامی ایران بیانیه ها و مصاحبه های نمایندگان مجالس قانون گذاری این کشورها بود.
تسخیر جزیره فاو توسط ایران فشار ایران برای تصرف بصره و ... انگیزه های صدور بیانیه رسمی از سوی پارلمان کویت در محکوم کردن ایران و طرفداری از عراق بود.
کشورهای عربی حوزه خلیج فارس به ویژه دو کشور عربستان و کویت از بدو بحران اقتصادی در عراق نقش فعالی در تأمین نیازهای این کشور به عهده داشتند.
طبق برآوردهای به عمل آمده تا سال ۱۹۸۳م. میزان کمک کشورهای دیگر به عراق به ۵۰ تا ۵۲ میلیارد دلار بالغ میشد که حدود ۳۰ میلیارد دلار آن را کشورهای عربی حوزه خلیج فارس و ۲۰ میلیارد دیگر را کشورهای صنعتی بلوك غرب و برخی کشورهای بلوک شرق تأمین کرده بودند.
کشورهای حوزه خلیج فارس علاوه بر کمکهای مالی در زمینه ارائه تسهیلات مربوط به صدور و فروش نفت عراق نیز مساعدتهای زیادی مبذول داشتند.
یکی دیگر از حمایتهای دولت کویت از رژیم بعثی عراق در طی سالهای جنگ کمکهای نظامی آن بوده است.
عمده ترین حمایتهای نظامی عبارت بود از حمل و ارسال مهمات و تسلیحات جنگی؛ واگذاری جزایر استراتژيك بوبيان فيلكه و وربه همکاری اطلاعاتی؛ اجازه استفاده از حریم هوایی؛ و امثال اینها.
حدود خرداد ۱۳۶۰ هـ.ش. وال استریت جورنال نوشته بود که کاروانهای مهمی از ارتش کویت حامل سلاحهای جنگی و مهمات وارد عراق شده اند.
این روزنامه از قول شاهدان عینی در مرزهای کویت و عراق اضافه کرده بود: «عده ای از افسران و سربازان کویتی نیز به دنبال این کاروانها از مرز گذشته اند و از چند روز پیش نیروهای کویت در یکی از جزایر نزديك اروندرود مستقر شده اند.»
با توجه به مطالب بالا چنانچه جمهوری اسلامی ایران موفق میشد شرط اصلی خود را برای پایان دادن جنگ - یعنی تعیین متجاوز و تشکیل دادگاهی برای مجازات آن و اخذ غرامت - عملی سازد دولت کویت نیز به نسبت نقض بی طرفی به سود متجاوز و مساعدت در تجاوز براساس موازین حقوق بين الملل عمومی همانند عراق قابل محاکمه بود.
نقش آمریکا در جنگ ایران و عراق
پس از شروع جنگ عراق علیه ایران آمریکا ابتدا تهاجم نظامی عراق علیه ایران را محکوم کرد و در این جنگ اعلام بی طرفی نمود؛ ولی پس از پیروزی بزرگ ایران در خرمشهر، در سال ۱۳۶۱ هـ. ش. و عقب نشینی ارتش متجاوز از خاک ایران و تغییر توازن قدرت نظامی به نفع ایران سیاست آمریکا نیز تغییر کرد.
پس از این تاریخ دولت جدید آمریکا ریگان به طور مشخص تر و علنی تر به طرفداری از عراق موضع گرفت.
آمریکا از حدود سال ۱۹۸۲م تا پایان جنگ اقدامهای قابل توجهی را جهت پشتیبانی سیاسی نظامی و اقتصادی عراق و تقویت آن کشور و در نهایت جلوگیری از پیروزی ایران انجام داد.
کمکهای آمریکا به عراق عبارت بودند از کمکهای اعتباری و نقدی حمایت از عراق در مجامع اقتصادی، سیاسی و نظامی بین المللی به ویژه در سازمان ملل و برخی قطعنامه های شورای امنیت در جهت محکوم کردن ایران طرح تحریم فروش تسلیحات به ایران ارائه اطلاعات با ارزش نظامی در مورد تحرکات و نقل و انتقالات نیروهای نظامی ایران به عراق .
برداشتی از کتاب : خوزستان و تمدن دیرینه ی آن نوشته ی ایرج افشار سیستانی
مهدی زیدآبادی نژاد
