درخت بلوط از درختان جنگلی است. لرستان مرکز اصلی و محل نشو و نمای این درخت پر برکت است و لرها به این درخت علاقه خاصی دارند تا آنجا که کلمه لر و بلوط اغلب مترادف یکدیگر ذکر میشود و حتی ار بلوط خور نیز مثل شده است. شما به هر طرف در لرستان بروید خواه به طرف الشتر و سلسله یعنی به سوی شمال و یا به طرف چگنی و طرهان یعنی جنوب و غرب و یا به سوی پاپی و شرق مخصوصاً در قسمتهای کوهستانی این درخت را در سالهای مختلف عمرش میبینیم از بوته های کوچک که به زبان محلی رزو میگویند تا درخت کهن سال که از گردوهای بزرگ هم بزرگتر میشود مخصوصاً در نقاط مختلف چگنی و پایی مشاهده می نمایید. درخت بلوط که از حیث تنه و شکل شباهت به درخت گردو دارد با این فرق که گاهی تنه بلوط چگنی و طرهان یعنی جنوب و غرب و یا به سوی پاپی و شرق مخصوصاً در قسمتهای کوهستانی این درخت را در سالهای مختلف عمرش میبینیم از بوته های کوچک که به زبان محلی رزو میگویند تا درخت کهن سال که از گردوهای بزرگ هم بزرگتر میشود مخصوصاً در نقاط مختلف چگنی و پایی مشاهده مینمایید. درخت بلوط که از حیث تنه و شکل شباهت به درخت گردو دارد با این فرق که گاهی تنه بلوط کشیده تر و بلندتر میشود دیر نمو میکند و به همین دلیل دوامش زیاد است با آن که هیچ گونهاصولی فنی در تهیه ذغال از چوب بلوط نمیشود معذالک ذغالش خوب است و خاکستر ذغالش نیز برای ساروج کاری بهتر از سایر خاکسترها است و این نکته را هم تجربه نموده اند.به حکم آن که در وقتی چشم میگشاید بلوط را میبیند موقعی که میخواهد استراحت کند در سایه بلوط می آرامد هنگامی که میخواهد خانه های تابستانی به اصطلاح خودشان کولا بسازند از شاخه های بلوط استفاده میکنند. در روزگار پیشین که در اثر اقدامات دولت وسایل زندگی فراهم نبود موقع خوراک هم میبایستی از میوه بلوط نان درست کند و بخورند و هرگاه هوس خوردن شیرینی می کردند. از گروله استفاده میشود به این دلیل توجه زیادی به این درخت نموده و بخوبی از خواص آن اطلاع حاصل نمودهاند همان قدر که عرب راجع به نخل بحث کرده از هم در خصوص بلوط تتبع کرده است. چون عربها نخل را از مرتبه نباتی بالاتر برده و برای او عواطف انسانی قایل شدهاند و در ادبیات عرب شاید نخل هم بتواند در ردیف شتر شمشیر و اسب از لحاظ وصف در آید چون به مناسبت اینکه درخت تقریباً منحصر به فرد عربستان بوده از حد حقیقت گذشته راجع به آن داستانهایی سرودماند ترها نیز راجع به بلوط همین طور ابراز علاقه نموده و حتی اغلب به نامهایی بر میخریم مثل دار بلوط که از شدت علاقه نام آن را به روی خود گذاردهاند. بلوط که هنگام پاییز میرسد به اندازه خرما میباشد منتهی دو پوست روی آن است. پوست اول را کچل میگویند که در زبان لری به معنی سنگ میباشد و چون بسیار سخت صلب است این نام را به آن دادهاند پوست زرد رنگی است پوست دوم که شبیه به پوست درخت میباشد و بقیه قطعات کوچک از آن جدا میشود جفت است که در رنگرزی به کار می رود. بعد از آن مغز بلوط است که دارای رنگ قهوه ای و بسیار سخت و به زحمت آن را باید سایید و ترتیب دادن از آن تشریفاتی دارد و معده لر نیز میتواند چنین غذایی را داشته باشد. ۲) ما زوج که اغلب از فندق بزرگتر میشود و آن را در رنگرزی به کار میبرند ولی تمام بلوط ها مازوج نمی دهد بیشتر بلوطهای قلابی و کاکاشرف که در بخش الشتر واقع است ما زوج میدهد. کلکاف که آنها را قلکاف تلفظ میکنند بزرگتر از مازوج میباشد ولی سبک وزن تر گروله ترشحی است روی برگ بلوط و شباهت کامل به گزانگبین دارد و میتوان گفت نوعی از آن است شیرین مزه و دارای رنگ قهوه ای سیر.
لرستان پژوهش - نشر شقایق
مهدی زیدآبادی نژاد
