با اشاعه اسلام در ایران، هر کسی که اسلام می آورد نامی اسلامی برای خویش بر می گزید و غالبا برای نیاکان خویش نیز به انتخاب نام اسلامی مبادرت می ورزید.
بیشتر اوقات تو مسلمانان نام یکی از سرداران و نامداران لایق مسلمان را بر خود و فرزندان خویش می نهادند. در تاریخ بخارا بارها به اینگونه موارد بر می خوریم. مثلا طغرل شاه فرمانروای بخارا بدست قتیبه ایمان آورد و پس از آنکه صاحب فرزندی شد نام او را قتيبه نهاد.
طبری نیز می نویسد در اثر فرمانروائی سلم ابن زیاد در خراسان در سال ۹۵ هجری بیست هزار کودک را بنام سلم اسم گذاری کردند. از آنجا که سلم یکی از دلاوران شاهنامه است امکان دارد که تطبیق این دو اسم باعث چنین اقبالی شده باشد.
قرینه این روش از طرف اعراب نیز دیده شده است. بدین معنی که عربها اگر در شهرهای ایران متولد می شدند نام آن شهر را بر خود می نهادند.
اما با انتشار شعوپیه، ایرانیان عمدا نام ایرانی بر خود می نهادند. کما۔ اینکه بابك خرم دین نام اسلامی و حسنه را ترک کرد و خود را بابك نامید. کسانی هم که نام عربی داشتند پسوند «ویه» را بر آن اضافه می کردند مانند حسنویه ، فضلویه و غیره . نلدکه مستشرق آلمانی این پسوند را علامت تصغير میداند.
کسانی که با دربار خلفای عباسی در ارتباط بودند بناچار نامی برخود می نهادند که خلفا آن را تعیین می کردند. مثلا ابو مسلم خراسانی این نام را به خواست ابراهيم عباسی برخود نهاد.
خلفای عباسی به پادشاهان و امیران ایرانی القاب عربی می دادند و شاید این لقب بخشی، رویه ای برای مقابله با افکار شعوبی بوده است.
رحمت الله مهراز – آرمانهای انسانی در فرهنگ و هنر ایران
مهدی زیدآبادی نژاد
