پژوهشی درباره واژه ی کتاب و واژگان هم مینو با کتاب

Question

نکته: اربان هیچگاه واژه کتاب را بهره نمیگیرند بیک اربان همواره به کتاب رساله میگویند.

لغت آریایی *ket به مینوی کتاب (رساله) که شکل دیگر آن چتا - جتا *jot به ماناک نامه است نشان میدهد واژه کتاب هیچ رپتی (ربطی) به واژگان اربی کاتب، مکتب و مکتوب ندارد. دانستنی است لغت کتاب که آنرا در کشور ولز نیز cadw میخوانند در استان پارس در چند دهه پیش به شکل کتو زپت ( ضبط ) شده همانتور که هم اکنون در گویشهای لُری و کُردی آنرا کتو میخوانند. ‎ پسوند ب در لغت کتاب آوای پایانگر است که در واژگان زیر نیز دیده میشود: در - درب، جو - جوب ( جوی آب ) ، ور ( زدن ) - ورب verb، وژه - وجب، جلو - جلوب، غسا ( گوشت ) - غساب ( قصابی=گوشت فروشی ) ، هو←خو - خوب. همتاهای دیگر کلمه ی کتاب، نبیگ، نسک و ماتیکان است.

واژه ای پارسی کتاب از ستاک : کِت ، کَت ، خَط، خَت، خَراشیدن ، خَراط ، سدای خِرت هنگام تراشیدن ، همچنین هم ریشه با
آلمانی : schreiben : s - chreib - en ( شرایبِن )
s = پیش وند = از ، آز ، کامل
chreib ( خرَیب ) = خراشیدن ، هم خانواده با واژه ی به نمایان اربی : خَراب : خَر - آب ( چیزی که خراشیده شده )
انگلیسی : schribe
در زمان های گُذشته با ابزاری نوک تیز روی سنگ ، گِل ، چوب با کَتبیدن/ خَتبیدن / خراشیدن می نوشتند.
کتاب : کِت - آب
کِت = خِت< خَط< خِرت< خَراط ( کسی که می خَراشد )
آب = پس وند نام ساز هم چون در : جواب ، جوراب ، شاداب ، . . . که up انگلیسی و آف / اَف پارسی کهن است.
ستاک " کَت" برای اینکه سه تایی ( ثلاثی ) شود وات " ب" به آن افزوده شده : کَتَبَ و از روی آن واژه های دیگر برساخته شده اند : کاتب، مکتوب ، مکتب، کتابت. . . پیشنهاد :
می توان در پارسی کارواژه ی : کِتبیدن و کِتباندن را مانند چَسبیدن ، چَسباندن را برساخت و از آن واژه های دیگری درست کرد : کِتبَنده ، کِتبیده ، کِتبش، کِتبشگاه. . . .

این واژه از زبان فارسی به زبان های دیگر نیز رفته. مانند زبان های اردو، پشتو ، سندی، اویغوری ، کئتاب ، ترکی آذربایجانی Kitab ، پنجابی Kitāba ، سواحیلی Kitabu ، ترکمنی Kitap ، ترکی استانبولی kitap ، قرقیزی kitep ، ازبکی Kitob ، تاجیکی Kitoʙ ، عربی ، ktab ، مالتیKtieb ،
رد پای واژه ی کتاب را در زبان های زیر نیز می توان دید . بلغاری kniga ، روسی kniga ، مقدونی Kniga ، اسلواکی kniha ، بلاروسی Kniha ، چکی Kniha ، اسلوونیایی Knjiga ، بوسنیایی Knjiga ، کروات knjiga ، لیتوانیایی Knyga ، اوکراینی Knyha ، مجاری konyv ، فنلاندی kirja

هتا اگر چشم مان را روی اینهمه شوند(دلیل)(مدرک) ببندیم باز پارسی برابر هایی خوانا و زیبا دارد:

نسک، نسخ، نبیگ، نیوه، نامه، نامک، ماتیکان،

پراپ prãp ( کردی: په راو )
نُساپ nosãp ( کردی: نووسراو )
مَتیان matyãn ( پهلوی )
کوراس kurãs ( پهلوی: کوراسْک )
سَروَنگ sarvang ( اوستایی: سْرَوَنگْهْ )
تاتْوا tãtvã ( سنسکریت: تَتّوَ )
گِرانتا grãntã ( سنسکریت: گْرَنتهَ )
پوشکا puŝkã ( سنسکریت: پوسَکَ )

واژه ی دیگر کتاب که خود نمایی می کند واژه ی انگلیسی book است از ریشه آلمانی بوخ(boch)

( انگلیسی ، دانمارکی ، لهستانی ، مالاگاسیایی ، نروژی Book ) ، لوگزامبورگی Buch ، آلمانی ، Buchen ، تلوگویی Buk سومالیایی Buka ، گجراتی Buka ، هاوائیایی Buke ، اندونزیایی ، Buku ، جاوه ای Buku ، سینهالی Buku ، مالایی Buku نیانجایی Buku ، سوندایی Buug ، سوئدی bok ، بنگالی Ba i ، سبوانو Basahon ، صربی Bhuku ، آفریکانس boek ، فریزی غربی Boek ، هلندی Boek ، سوتویی جنوبی Buka ، ایسلندی Bok ، شونایی pota ، مائوریایی Pukapuka

شماری از زبان ها این واژه را از واژه لاتین liber گرفته اند به مینوی یاد(حافظه) یا کتاب.
ایرلندی Leabhar ، گیلی اسکاتلندی Leabhar ، آلبانیایی liber ، اسپرانتو Libro ، ایتالیایی libro ، کورسی Libru ، باسکی liburua ، هوسیایی Littattafai ، هائیتیایی Liv ، پرتغالی Livro ، ولزی Llyfr ، یوروباییIwe ،

در زبان هندی به کتاب pustak گفته می شود همریشه با واژه پوست در پارسی و در زبان کردی Pirtuk " میگویند به مینوی سربسته. شماری از زبان ها این واژه را برای کتاب بهره میبرند.
کانارا Pustaka ، مراتی Pustaka ، نپالی Pustaka ، مالایالامی pustakam ، تامیلی Puttakam ،

در زبان فرانسه به کتاب Reserver گفته می شود شماری از زبان ها این واژه را بهره میبرند.
کاتالانReserva ، گالیسیایی Reserva ، اسپانیایی Reservar

پِیرَس(بنمایه)(بنخان)(منبع):پژوهش های استاد فرکیانی، استاد ایرزاد و استاد هخامنش