بعضی از نویسندگان چون صنع الدوله، لسان الملک سپهر و… نام خوزستان را بر هر دو بخش اطلاق کرده‌اند. و برخی چون حاج میرزا حسن حسینی فسایی مولف فارسنامهٔ ناصری برای اینکه ناحیه مزبور از عربستان اصلی تمیز داده شود کلمهٔ عجم را به آن افزوده‌اند.
مؤلف فارسنامه ٔناصری در شرح خدمات دولتی و سمت‌های میرزا فتحعلی خان صاحب دیوان پسر حاجی قوام الملک می‌نویسد:
« در سال ۱۲۸۴ هـ.ق. حکمران مملکت عربستان عجم و خوزستان گردید.»
با این حال این پیش‌بینی‌ها نتوانست مانع رواج کلمهٔ عربستان شود و حتی این اسم از زمان سلطنت مظفرالدین شاه قاجار بر سراسر خوزستان اطلاق شد و از این زمان است که سیاحانی که به ایران آمده و به منطقهٔ مزبور مسافرت کرده‌اند. در سفرنامه‌های خود، این سرزمین را کلاً عربستان نامیده‌اند. سرپرسی سایکس می‌نویسد:
«برای نگارنده جای مسرت بود که به عربستان نزدیک و به آثار باستانی آن ناحیه آشنا می‌شوم.»
لرد کُرزن مولف کتاب ایران و قضیهٔ ایران، در شرح عربستان می‌نویسد:
این نام بیشتر راجع به اراضی پهناور و هموار بین دریا و جبال و از جمله مشتمل بر دشت‌های دزفول و شوشتر و رام هرمز است و حدود آن را به شرح ذیل می‌توان تعریف نمود:
از رودخانهٔ کرخه تا محمره [خرمشهر] در غرب، کوهستانات بختیاری در شمال، شط العرب[اروندرود] در جنوب، و رودخانه هندیان در مشرق. این ولایت همان ایلام قدیم و سوزیانای قدماست که فعلاً خوزستان نامیده می شود….
کلمان هوآر مولف کتاب ایران قدیم و تمدن ایرانی( ۱۹۲۵م.) می‌نویسد:
میان سند و دجله، رودخانه‌ای که قابل کشتیرانی باشد جز رودخانهٔ کارون، وجود ندارد که آن هم در حقیقت جزء فلات ایران نیست. زیرا در جلگهٔ پستی جریان دارد که امروز تشکیل ولایت عربستان را می‌دهد و در ازمنهٔ تاریخی به نام سوزیان معروف بوده.
در تلگراف شیخ خزعل که از خرمشهر، کلمهٔ عربستان به جای خوزستان ذکر گردیده است. خدمت حضرت آقای صمصام السلطنه دامت شوکته، عرض ارادت دارم و از سلامت وجود مبارک استعلام می‌نمایم، انجمن ولایتی محمره [خرمشهر] تشکیل، گمرک عربستان ضبط که وجوهات به تهران نرود. جهاز مظفری دولتی هم در مهمره توقف دارم اگر لازم بدانند… خدمت جنابان اجل آقای سالار حشمت و منتظم الدوله دام اقبالهما عرض ارادت دارد. حاجی رئیس به عرض عبودیت حاضر، فرمایشات مترصد است. ۷ ربیع الاولل ۱۳۲۷ هـ.ق. خزعل.
پس از جنگ جهانی اوّل ۱۹۱۴-۱۹۱۸ م. که موضوع اتحاد اعراب به خوزستان سرایت کرد، شیخ خزعل به امید جدایی خوزستان از ایران و تشکیل حکومتی مستقل به نام عربستان، در اواسط ۱۳۰۳هـ. ش. کمیته ای به نام قیام سعادت خوزستان به عضویت خود و جمعی از ایرانیان، دایر کرد و سلسله جنبان این کمیته شد.
به هر حال به وسیلهٔ بیگانگان برای تعمیم نام عربستان و فراموش شدن کلمهٔ خوزستان، سعی بسیار به کار رفت. این وضع تا سال۱۳۰۳هـ. ش. که حکومت مرکزی موفق شد پس از چندین سال غفلت از امور خوزستان به آن ناحیه توجه کند، باقی بود. در این تاریخ نام عربستان به کلی از فرمانها و مکاتبه های دولتی حذف و نام خوزستان دوباره زنده شد .
................
خوزستان و تمدن دیرینه آن
مهدی زیدآبادی نژاد
