بازسازی افعال جدید برای زبان فارسی از زبان سنسکریت (بخش ۷)

Question

پرسشن نخست: ریشه واژه پرتو چه است؟ کارواژه tapati اندر واژه نامگ سنسکریت، هم پد چم تافتن است، هم پد چم درخشیدن. 

तपति {तप्}	verb 1	tapati [tap]	shine
तपति {तप्}	verb 1	tapati [tap]	heat

بژ انگار چم تافتن، پد چم گرم کردن نزدیگتر است تا درخشیدن. پیوند زیر را دنبال کنید:

https://en.m.wiktionary.org/wiki/तपति

اندر سنسکریت توانیم با افزودن پیشوند -pra، کارواژه pratapati را ساختن، که هم پد چم تافتن است، هم پد چم درخشیدن. 

प्रतपति {प्रतप्}	verb	pratapati [pratap]	shine
प्रतपति {प्रतप्}	verb	pratapati [pratap]	heat

آیا ریشه واژه پرتو، کارواژه pratapati است؟ 

=======================================

پرسشن دُیُم: آیا بهتر نِسْت برای کارواژه [radiate]، پاچکرت کارواژگان “پرتو افشاندن”، یا “تاباندن”، کارواژگانی مانند payrôgidan، payrôxšidan یا rôxšidan را سودانیم؟ چون این کارواژگان از ریشه کارواژه [ruc] اندر سنسکریت اند که پد چم درخشیدن است، اود چم کارواژه تافتن نیز، پد گرم کردن نزدیگتر است تا درخشیدن. پیوندان زیر را دنبال کنید:

https://en.m.wiktionary.org/wiki/रोचते#Sanskrit

https://en.m.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Proto-Indo-European/lewk-

https://en.m.wiktionary.org/wiki/رخشیدن#Persian

https://en.m.wiktionary.org/wiki/فروغ

هرچند، پدیرم که هنگام افشانده شدن پَیرُخشیزَگان [فوتون ها]، اود کوفتَه شدن آنان، پد یک پرموتَه [جسم]، مانند جامَگ [لباس]، گرما زایاندَه شود. بژ باییم چم گرم کردن، اود چم درخشیدن را، برای واژه [radiate]، از هم جدا کردن. 

نمونه وار، چم واژه [radiator]، پد گرم کردن نزدیگتر است، بژ چم واژگانی مانند [radio]، [radiology]، [radiologist] پد درخشیدن نزدیگتر است تا گرم کردن.

یا نمونه وار، چم [radiation therapy]، پد گرم کردن نزدیگتر است، پس باییم واژه tâbânešndarmângarih را سوداندن، نِه واژه payrôgešndarmângarih.

توانیم واژگان زیر را پیشنِهادن:

رادیاتور (شوفاژ): tâftâr

رادیو: ?payrôxšgir?, payrôgsetân

تشعشع: payrôxšešn/payrôxšandagih/payrôxšidârih

تشعشع کردن: payrôxšidan/payrôgidan

تحت تشعشع قرار دادن: payrôxšândan/payrôgândan

مشعشع: payrôxšândag

تشعشعی: payrôgešnig

رادیوگرافی: payrôxšnegârih/payrôgnegârih

رادیولوژی: payrôgšnâsih

رادیولوژیست: payrôgšnâs

رادیوتراپی: tâbešndarmângarih

رادیو تراپ: tâbešndarmângar

اشعه: payrôxš/payrôg

فوتون: payrôxizag

اثر فوتوالکتریک: payrôgvirôxšzâyih

فوتونیک: payrôgešnig