جای همی- در افعال دو بخشی

Question

drud,

âyâ hami- râ, andar kârvâžagân e dobaxšig (nâmvâža yâ govâš + kârvâža ye kardan), bâyim andar âqâz e kârvâža andarvarzândan, yâ andar miyân e kârvâža?

nemunavâr, kodâm gozina drost ast?

1. âbâd hamikardand, axm hamikardand, ârd hamikardand, âzâd hamikardand, âsyâb hamikardand

2. hami âbâd kardand, hami axm kardand, hami ârd kardand, hami âzâd kardand, hami âsyâb kardand

Answer 1

مدل دوم درست است که پیش از بخش نخست بیاید اما گونه‌ی یکم هم نادرست نیست اما بهتر است به کار نرود:

گذشته پیاپی : همی اَخم کردم(همی اَخمیدم)

                     همی‌آباد کردم.

............................................

نکته:

گونه‌ی «پیاپی» امروزه از میان رفته و دیسه امروزی آن از «همی» به گونه «هِی» در برخی از گویشهای پارسی تبدیل شده است و در گویش استاندارد پارسی هم که کلا از بین رفته و دیگر بکار نمیرود.

در برخی گویش‌ها  این ساختار به گونه‌ی زیر به کار میرود:

 همی رفتم ====> هِی میرفتم/ هِی رفتم

 همی خوردم ===⟩ هِی میخوردم/ هِی خوردم

Comments

spâsmand am. agar andarbâra ye kârvâžagân e dobaxšig, yâ candbaxšig, ud šiva ye bâzdânestan e pišvand, az govâš, yâ nâmvâža, andar âqâz e kârvâža, bonxân i  barây e âmuzešn e bištar mišnâsid, xvâhešnmand am benevisid. juyešn andar [Google], andar in bâra, barây e man, kam i gomrâh konanda bud.

---

شوربختانه کتابی که فعلهای دوبخشی را به گونه ویژه مورد پژوهش قرار داده باشد نمیشناسم(اگر باشد هم آگاهی ندارم) 

دانسته‌های من هم در این زمینه برگرفته از رشته تحصیلی و یا خواندن کتابها، مقالات اینترنتی یا مصاحبه‌های متفاوت است (همین منابع هم که من خوانده‌ام در برخی موارد در تضاد همدیگر بوده‌اند و در کل آشفته بازاریست)

اگر منبعی یافتم با شما همرسانی خواهم کرد.

Answer 2

اگر کارواژه پیشوند دارد بهتر است پیشوند آن جدا نباشد. درست این است که «همی» پیش از کارواژه به‌آيد. چون آباد اندر آباد کردن گواش است و پیشوند کارواژه نیست «همی» پس از آن آید. «همی» نتواند میان کارواژه و پیشوند آن آمدن. همی نیز اندر پارسیک نو پیشوند ببوده است و باید به کارواژه بپیوندد.

«همی» گونه درست و کهن «می» است. نیز بینیم که «می» بیشتر به کارواژه چسبد و کمتر از آن دور است.

همیبرگیرم، نه همی برگیرم و نه برهمیگیرم/ بر همی گیرم

همیروند، نه همی روند

اخم همیکند، نه همی اخم کند

اندر سره پارسیک «می» را ستریم و نه‌اندرورزانیم. چون یک چمه ندارد و گونه ی درست آن «همی» است و نیز درستانه آن را نه‌اندرورزانیم.

Comments

spâsmand am. agar andarbâra ye kârvâžagân e dobaxšig, yâ candbaxšig, ud šiva ye bâzdânestan e pišvand, az govâš, yâ nâmvâža, andar âqâz e kârvâža, bonxân i  barây e âmuzešn e bištar mišnâsid, xvâhešnmand am benevisid. juyešn andar [Google], andar in bâra, barây e man, kam i gomrâh konanda bud.

---

«همی» گونه درست و کهن «می» است

شوربختانه این گفته نادرست است.

«همی» گونه کهن‌تر از «همی» نیست بله هر دو نشانه دو زمان گونه متفاوت از یکدیگرند کافی است به کتابهای تاریخی (پیش از قرن هفتم هجری) سری بزنید که هر دو گونه را در یک صفحه خواهید دید:

«همی» نشانه فعلهای «پیاپی» است:

گذشته پیاپی: همی‌خوردم / همی‌گریستم

اکنون پیاپی: همی‌خورم / همی‌گریم

................

«می» نشانه فعلهای «پیوسته» یا استمراری است:

گذشته پیوسته: می‌خوردم / می‌گریستم

اکنون پیوسته: می‌خورم / می‌گریم

آینده پیوسته :می‌خواهم بخورم/می‌خواهم بگریم

..............................‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌

فعل پیوسته : به کار یا فعالیتی گفته میشود که بدون ایست و یکسره انجام گیرد.

فعل پیاپی: به کاری که در محدوده‌ای زمانی انجام میگرد اما با وقفه‌هایی انجام میگیرد اما در دنباله هم و در محدوده خواصی اتفاق می افتد. نمونه: در غم دوستم دیشب تا سحر همی‌گریستم. یعنی دیشب را تا سحر در حال گریستن بودم اما با وقفه هایی نه اینکه یکسره گریه کرده باشم.

---

شمار پیشوندان وژاریک (واقعی) بسیار نیست. آموختن و بازشنادن آنان کمابیش آسان است. برخ-ی پیشواژگان (حرف اضاف) نیز همچون پیشوند اندرورزند. دیگر واژگان یا نامواژه اند یا گواش بازشنادن آنان نیز آسان است.

---

در کل متوجه سخنتان نشدم.

منظورتان از پیشواژگان، شناسه‌های «همی» و «می» است؟

اگر هست باید بگویم این دو شناسه هستند و پیشواژه (حرف اضافه) اضافه نیستند.

اگر نیست روشن‌تر بیان میکنید؟

---

porsešn: âyâ âmizagân e bar+ham, bar+ân, andar kârvâžagân e zir, âmixtag afzunvâža? [حرف اضافه مرکب] and? 

agar pâdsax?/pâdsox? âri ast, âyâ barây e neveštan e kârvâža, bâyim har do baxš, yâ har se baxš râ (nemunavâr, bar+ham+zadan), pad ham casbândan?

nemunavâr, âyâ kârvâžagân e zir drost and?

hamibargreft, hamibarhamzad, hamibarânbud, hamibarândâšt, hamibarhamnešând

---

۱-«می» و «همی» شناسه‌های کارواژه «پیوسته» و «پیاپی» هستند و به هیچ عنوان حرف اضافه نیستند. می و همی مانند شناسه های دیگر همچون (ام/ ات/ ی/یم ید/ند و ...) هستند و کاربردشان با آنها همانند هم است.

.............‌‌‌‌‌.................

کارواژه‌گان (فعلها) در فارسی سه دسته اند:

۱-ساده: خواستن، گرفتن، رفتن، خندیدن

۲-پیشوندی:برخواستن(بر+خواستن) / درگرفتن(در+گرفتن)

۳-آمیخته: برهم نشست (بر+هم+نشست) /جراحی کردن(جراحی+کردن)

..........................

پاسخ پرسشهای شما : در اصل در فارسی باید چسباند چون ساختار زبان ما پیوندی است. خط عربی اجازه نمیدهد ما آنها را سرهم و چسبیده بنویسیم اما با لاتین میتوان چسبیده نوشت البته اگر جایی باعث کژتابی میشود با خط فاصله جدا کنید.

پاسخ دوم بله درست هستند.

 اگر اینگونه بنویسید به نظرم خوانِش آسانتری دارد:- hamibarham-zad  / hamibarham-nešand

---

âtâyanda ye payvand e zir (baxš e 5-1-1), hami-, âhestavâr, pad mi- tarâdisânda šoda ast:

http://ensani.ir/file/download/article/20130623091949-9821-11.pdf

hamconin, payvand e zir râ donbâl konid:

https://fa.m.wikipedia.org/wiki/نمود_استمراری

“پیشوندهای فعلی «همی» و «می» در زبان فارسی قدیم بر استمرار و عمل در جریان دلالت داشته‌اند. در فارسی سده‌های نخست از «همی» برای فراداد نمود استمراری استفاده شده‌است. «همی» خود واژه‌ای قاموسی در زبان پهلوی بوده‌است به چم «همیشه». بعد از اسلام این واژه دستخوش دستوری‌شدگی شد و با پیمودن مراحل دستوری‌شدگی رفته رفته خودایستایی آن کمتر و کمتر شد و در نقش پیشوند تصریفی برای فراداد استمرار درآمد. «همی» به تدریج بر اثر سایش آوایی به «می» تبدیل شد.[۱] با اینحال دستکم در زبان فارسی معاصر این پیشوند کاربردهای چندگانه پیدا کرده‌است“

---

بهتر است با مدرک نشان دهم این دو شناسه یکی نیستند!

این پیوند را دانلود نمایید(کتاب سفرنامه ناصرخسر):

https://www.takbook.com/1042-literature-ebook/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%84%D9%88%D8%AF-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%B3%D9%81%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1%D8%AE%D8%B3%D8%B1%D9%88/amp/

حال به صفحه ۲۳همین کتاب بروید هر دو گونه «همی» «می» را باهم در این صفحه خواهید دید.

عکس همین صفحه ۲۳ که این دو را با خط کشیدن نشان دادم:

بازهم میگویم وقتی دستور زبان های فارسی را میخوانید باید بدانید خیلی از مطالبشان غلط و گمراه کننده است اصولا هردمبیل است چون بر پایه پژوهشهای دقیق نوشته نشده‌اند فقط یکی یک تز بدون پشتوانه داده باقی هم بخاطر فاز استادی حرفهایش را پذیرفته‌اند اما با کمی پژوهش میتوان گفته‌های بی بنیادشان را زیر پرسش برد و غلط بودنشان را اثبات کرد نمونه همین مطلب بالا.

---

اگر این دو، یک-ی نه اند پس ریشه ی «می» چیست ؟

---

آری

---

باید به دنبال ریشه‌یابی آن در زبان پارسی‌میانه و پارتی باشید.

خود من تخصصی در این زبانها ندارم نمی‌توانم راهنمایی و کمک کنم، از زبانشناسان بهره بجویید.

این نگاره که میگذارم از کتاب زبان پهلوی: ژاله آموزگار/احمد تفضلی است امیدوارم کمک کننده باشد.

اما به آن تکیه نکنید و از متخصصی کمک بگیرید.

---

 اینجا نیز پنداری «همی» و «می» از یک ریشه hamee دانسته ببوده اند.

---

در این مورد دیدگاهی ندارم.

بهتر است از زبانشناسی مسلط به پارسی میانه کمک بگیرید.