ضیاء طرقدار:
درباره زبان پارسی و زبان های محلی ایرانی و اقوام ایرانی دو سخن نادرست و بیهوده از سوی بی دانشان گفته می شود ؛ یکی اینکه گفته می شود ایران از اقوام گوناگون و متفاوتی تشکیل شده و این اقوام هیچ اشتراکی با یکدیگر ندارند ؛ این سخن تماماً نادرست است چرا که یگانگی و پیوند اقوام ایرانی را در تاریخ ، نژاد ، فرهنگ ، آداب و رسوم و زبان آنها آشکارا می توان دید . برای نمونه در تمام ایران و در بین تمام اقوام ایران زمین و در تمام سرزمین های اطراف ایران که جزو ایران فرهنگی هستند جشن های نوروز ، چهارشنبه سوری ، شب چله ، و دیگر جشن های ملی و آیینی برگزار می شود .
دیگر اینکه گفته می شود زبان پارسیِ کنونی هیچ یگانگی با دیگر زبان ها و گویش های ایرانی کنونی ندارد ، که این سخن نیز نادرست است . تطبیق واژه های زبان ها و گویش های محلی ایرانی با یکدیگر و همچنین با زبان پارسی ، یگانگی اقوام ایرانی و زبان های آنها را با یکدیگر و با زبان پارسی آشکارا نشان می دهد .
تنها نکته ای که می توان گفت این است که بخشی از واژه های زبان ها و گویش های محلی ایرانی ، ساختار و تلفظ کُهن تری را نگاه داشته اند که شبیه واژه های زبان اوستایی و پارسی باستان می باشد ؛ ولی بخش دیگری از واژه ها در زبان ها و گویش های محلی ایرانی همچون واژه های پارسی کنونی است با کمی تفاوت در تلفظ و حرکات واژه ها .
برای نمونه « گوسفند » در زبان اوستایی « پَسو pasu ؛ فشو fšu » گفته می شود ؛ و در زبان تالشی « پاس pâs ؛ پَس pas » ، و در زبان کُردی سنندج « پاز pāz » گفته می شود .
« خانه » در زبان اوستایی « کَتَه kata » گفته می شود ؛ در زبان تالشی « کَه kâ » ، در زبان تاتی تاکستان در قزوین « کی یِه kiye » ، در زبان تاتی وَفس در استان مرکزی « کِه ke » ، و در زبان نائینی در اصفهان « کی یَه kiya ؛ کی ki » گفته می شود .
« گُرگ » در زبان اوستایی « وِهرکَه vehrka » گفته می وشد ؛ در زبان تالشی « وَرگ varg ؛ واگ vâg » ، در زبان گیلکی « وَرگ varg ؛ وِرگ verg » ، در زبان تبری « وِرگ verg » و در زبان تاتی تاکستان و تاتی وَفس « وَرگ varg » گفته می شود .
« مرغ » در زبان اوستایی « کهرکَه kahrka » گفته می شود ؛ در زبان تالشی « کَرگ karg ؛ کاگ kâg » ، در زبان گیلکی « کَرک kark ؛ کاتیک kātik » ، در زبان تبری « کِرگ kerg » ، در زبان تاتی تاکستان « کَرکِه karke » ، در زبان تاتی وَفس « کرگِه karge » و در زبان نائینی « کَرک kark » گفته می شود .
واژه های یگانه در زبان ها و گویش های محلی کنونی ایران با واژه های زبان اوستایی بسیار زیاد است ، ولی در ادامه برای نمونه تعدادی واژه از زبان تالشی آورده می شود که مانند واژه های زبان پارسی می باشد و تفاوت چندانی در ساختار و تلفظ با واژه های برابر خود در زبان پارسی ندارد .
به دلیل اینکه نگارنده گویشور زبان تالشی می باشم در این بررسی واژه های تالشی آورده شده است . واژه های تالشی از دو گویش شمالی و جنوبی زبان تالشی می باشد . ( منطقه تالش در غرب استان گیلان می باشد ) .
دیگر گویشوران زبان های محلی ایرانی نیز می توانند تعدادی از واژه های یگانه زبان های محلی خود با زبان پارسی را نوشته و منتشر کنند تا یگانگی و پیوند زبان ها و گویش های محلی ایران با زبان پارسی برای همگان آشکار شود . برای آگاهی بیشتر درباره پیوند زبان های محلی ایرانی با یکدیگر و با زبان پارسی به کتاب های گوناگون فرهنگ واژه ها و گویش های ایرانی نگاه شود .
واژه های پارسی – تالشی
پارسی : ایران
تالشی : ایران irān ، ایرُن iron
پارسی : آب
تالشی : آو āv ، اُو ov
پارسی : زَن
تالشی : ژِن žen ، یِن yen
پارسی : مَرد
تالشی : مِرد merd ، مِردَک merdak
پارسی : گردن
تالشی : گی gǝy ، مل mǝl ، مِللَه mǝlla
پارسی : پشیمان
تالشی : پِشمون pešmun
پارسی : چشم
تالشی : چاش čâš ، چَش čaš ، چِم čem
پارسی : شلوار
تالشی : شالو šâlo ، شوار šǝvār
پارسی : دیوار
تالشی : دیوُ divo ، دیار diyār
پارسی : قبر ، گور
تالشی : قاب qâb
پارسی : ناخُن
تالشی : نانگر nângǝr ، مَنگِه mange
پارسی : جنگل ، بیشه
تالشی : ویشَه viša
پارسی : تلخ
تالشی : تِل tel ، تِلل tell
پارسی : دُشمَن
تالشی : دشمِن dǝšmen ، دشمِند dǝšmend
پارسی : دُشنام ، ناسزا
تالشی : دشنوم dǝšnum ، دشنُم dǝšnom
پارسی : خُرد ، ریز
تالشی : هرد hǝrd
پارسی : مُزد ، پاداش
تالشی : مژد mǝžd ، مز mǝz
پارسی : هیزم
تالشی : ایزیم izim ، ایزم izǝm ، اِزم ezǝm
پارسی : زمستان
تالشی : زماستون zǝmâstun ، زمِستون zǝmestun
پارسی : سپید ، سفید
تالشی : ایسپی ispi
پارسی : آهن
تالشی : اُسن osǝn ، آسون āsun
پارسی : تازه ، نو
تالشی : تُژَه toža ، تُجَه toja
پارسی : خُشک
تالشی : هشک hǝšk ، خشک xǝšk
پارسی : آراستن ، پیراستن
تالشی : آراندِه ârânde ، پِراندِه perânde
پارسی : سوختن .
تالشی : سوتِه sute ، سیستِه siste ، سی یِه siye
پارسی : دوختن .
تالشی : دوتِه dute ، دِشتِه dešte
پارسی : دوشیدن .
تالشی : دوشی یِه dušiye ، دوشِه duše
پارسی : دیدن .
تالشی : ویندِه vinde
پارسی : نشستن
تالشی : نشتِه nǝšte ، نِشتِه nešte
پارسی : باریدن
تالشی : وُیِه voye ، وارِه vāre ، وارِن vāren
دیدگاهها
اهن در بلوچی آسِن
ابر در بلوچی هَور اور جمبر
مادر در زبان بلوچی ما مات ماد ماس مامه موکه
پا دربلوچی پا پاد
چربی در بلوچی چرپی پی پیگ
گربه در بلوچی پشّی پیشوک گربگ
کاسه فلزی در بلوچی تاس
تنور در بلوچی ترون تندور ترین
جوجه تیغی در بلوچی ججُک دجُک جج
گردو در بلوچی جوز
سطل در بلوچی دول البته همون سطل که از چرم باشه
پس در زبان بلوچی هم داریم
به گوسفند پس می گویند اسپیت پس
بز را هم پس می گویند اما می گویندسِیه پس
کت در زبان بلوچی به معنای خانه است وجمع آن کتان است
به مرغ خانگی کتی مُرگ می گویند
.
زو در زبان پشتو به معنی پسر
داماد در زبان بلوچی
زاما و زامات
اشک در بلوچی اَرس
گوسفند پس
خورشید روَچ