به گواهی تاریخ, مردمان سیستان برای نخستین بار پس از آگاهی یافتن از رویدادهای تلخ کربلا به خونخواهی امام حسین (ع) برخاستند.هر چند ایرانیان پس تر ها نیز با پیوستن به سپاه مختار ثقفی اینکار را دنبال و به پیروزی هم رسیدند اما برای نخستین بار پس از حادثه ی کربلا , ایرانیان بودند که برای خونخواهی امام حسین (ع) دست به شورش زدند.در ادامه نگاهی می اندازیم به اسناد تاریخی.
در «تاريخ سيستان» پیرامون رویدادهای سال 61 چنین آمده است:
«...راه آب بر حسين بگرفتند تا تشنگي او را غمي كرد. پس او را آنجا تشنه بكشتند، روز عاشورا چهارشنبه بود، سنه احدي و ستين. و شمر بن ذي‌الجوشن لعنه‌الله سر حسين بن علي رضي‌الله عنه بيرون كرد و عبيدالله بن زياد، آن سر وي با زنان و كودكان خُرد، اسير كرد و به شام فرستاد بر اشتران، سرهاشان برهنه و هر جايگاه كه فرود آمدندي، آن سر وي از صندوق بيرون كردندي و بر سر نيزه كردي و نگاهبانان بر آنان كردندي تا به گاه رفتن... پس چون اين خبر به سيستان آمد، مردمان سيستان گفتند:
ـ نه نيكو طريقتي برگرفت يزيد كه با فرزندان رسول(ص) چنين كرد.
پاره‌اي شورش اندر گرفتند. عبّاد [= حاكم منطقه،] سيستان، هم به مردمان سيستان سپرد، بيست بار هزار هزار درم [=20ميليون درهم] اندر بيت‌المال جمع شده بود از غنايم كامل و ديگر مالها، برگرفت و به بصره باز شد. عبيدالله بن زياد برادر خويش را... به سيستان فرستاد اندر اول سنة اثني و ستين.» (تاريخ سيستان،ص98 ـ 100)
و باز از اين مهمتر حضور جمعي از مواليان ـ كه به قاعدة آن زمان به ايرانيان مي‌گفتند ـ در جمع شهيدان كربلاست؛ از جمله: جون بن حُوَي (مولي ابوذر غفاري)، رافع بن عبدالله (مولي سلم اعرج ازدي)، زاهر (مولي عمرو بن حمق خزاعي)، سالم (مولي بني مدينه كلبي)، سالم (مولي عامر بن مسلم عبدي از مواليان ساكن بصره)، سعد بن حرث (مولي علي)، سعد بن عبدالله (مولي عمرو بن خالد صيداوي)، شوذب (مولي شاكر بن عبدالله، از مواليان و بزرگترين شخصيت‌هاي شيعي زمان خود)، منجع (مولي امام حسين(ع))، نصر بن ابي‌نيزر (مولي امام علي(ع)) و...(دايره‌المعارف تشيع، مقاله كريمي زنجاني)
یاری نامه : روزنامه ی اطلاعات - گردآوری:مهرمیهن