«گفته
با نوشته یکی نیست.».
پاسخ:
من هم چنين ادعا اي نة کرده ام. بل که، گفته ام: «نوشتار
باید تا آنجا که شدني-ست به گفتار نزديک باشد، وة در رایانه قابلهشناسائي.».
«ما باید یک درنجش
(تلفظ) سنجهمند یا سنجهایک (معیار) دارده باشیم.».
پاسخ: زبان ه فارسي این
سنجه را به ما داده است. باید آن را به کار گيريم.
هر واژه، از ديد ه واژهگاني یا واژهنامهاي واگوئي یه یگانه اي دارد، زيرا هر "واژه دارا یه یک تکيه است، که هميشه بر بخش ه پایاني یه آن مي نشيند".
«میشاید اندر هر
جایگاه-ی ما نه اواز واژگان بیک سهمانان (جملات) را نیز به گونه-ای دیگر بر زبان
آوریم. اگر این گونه باشد ناچار ایم چند درنجش سنجهمند دارده باشیم. نویسش ما نیز
ناچارانه چند گونه خواهد بودن. یک گونه نویسش سنجهمند اندر کنار یک گونه درنجش
سنجهمند که به هم نزدیک اند باید بودن.».
پاسخ: من منظور شما را
متوججه نة شدم.
امما، جمله اگر خبری
(گزارهاي) باشد، آهنگ ه جمله یکنواخت است، وة افتۏخيز ي نة دارد؛ پس، تلفظ ه هر
واژه، در آن گزاره، همان است که در تعريف ه واژه آمده است، یعني، تیکه در هجا یه
پایاني پديدار مي شود. اگر جمله گزارهای نة باشد، آن گاه،جمله دارا یه آهنگ (intonation) است، وة ما با تکیه یه جمله (sentence stress)
روبهرو ايم:
- جمشيد در دانشگاه پذيرفته شد. اخباري (گزارشي)
- جمشيد در دانشگاه پذيرفته شد؟ پرسشي
- جمشيد در دانشگاه پذيرفته شد! تعججبي
در
جملهها یه دوم و سوم هر کدام از واژهها
یا گروه ه واژهها یه "جمشيد"،
"دانشگاه" وة "پذيرفته شد" مي توانند برجسته شوند. اين برجستهگی،
چون از تکیه در واژه نيرومندتر است، آن را سرکوب (supress)
مي کند، و تکیه، در آن واژه، به چشم (به گوش) نة مي آید.
«نمونهوار ما «هیچ جا»
را ناچارانه هیججا میدرنجیم (تلفظ). و این نویسش «هیچ» را به «هیج» دگرگون نمیکند.».
پاسخ: بهتر است زبان ه
گفتاری (محاورهای) را با زبان ه استانده (استاندارد) درهم نة ی-ـاميزيم. اگر چُنين
باشد، همين دبيره یه هُزوارشگونه یه کنوني برا یه آن بسنده است، زيرا، مي
توانیم معیار به نویسيم، و با هر گویش ه دلخاهـ ي به خانيم. نویسش وُ خانش ه واژه
یه "هيج" "هيچ" است، و نة هيچ چيز ه ديگري.
«دیگر این که پیشنهه ی
من این است که خود را با کوشش برای بهتر و درستتر کردن نویسمان اربیک به رنج
مَاَفکنید. سالان است که این کوشش را کنار نهاده ام. ما به نویسمان-ی نو نیازمند
ایم چه بر شالده ی نویسمان اربیک باشد چه لاتین یا هر نویسمان-ی دیگر.».
پاسخ: من با دگرگوني یه
دبيره مشکل ي نة دارم، امما ترجيح مي دهم، همزمان، خطط ه کنوني را بهسازي کنيم، به
دو شوند:
- از ديد ه کنشگرائي (pragmatism)، دگرسازي ه خطط شدني نيست، زيرا، اي کار، پيش از هر چيز، به
اراده اي سيیاسي نيیاز دارد، که نيست.
- با بهگرداني یه دبيره یه کنوني راه برا یه
دگرگوني یه آن هموارتر مي شود، وة یا دستهکم، داشتن ه دبيره اي کمکي دستیافتنيتر
مي شود.
«یک واژه چند نویسه
دارد که با واج یکی نیست. چون واکگان که واج اند، اندر نویسمان اربیک بوندکانه
نشان داده نببوند.».
پاسخ:
"نویسه" را اگر برابر ه با «character» به
گيريم، به هر نشانه در نوشتار گفته مي شود. به گفته یه ديگر، (.، ؛، :، ؟، >،
^، ...) همه نويسه اند. "واج" یا "وات" را اگر به جا یه
«حرف» یا «letter» به گيرم دربرگيرنده یه
واکه وة همخان است.
شما
مي گوئيد که، واکهها [یه کوتاه] در خطط ه عربي نشان داده نة مي شود.
درست
است. وة لي،
نخست
اين که، اين خطط تنها عربي نيست، بل که خطط ه فارسي هم هست، چه آن را به پسنديم، و
چه آن را دورريخنني به دانيم. تا زمان ي که جایگزين ي برا یه آن پيدا نة شده است،
باید با آن کار کنيم. درست همان کار ي که من و شما هم اکنون مي کنيم.
دوم
اين که، اين ابزار اکنون در اختيیار ه ما-ست، باید به بهترين روی از آن بهرهبرداري
کنيم.
پس،
بهتر است آن را به گونهاي بهگرداني کنيم؛ کاستيها یه آن را، تا مي شود، به
زدائيم؛ تا آنجا که، توده یه مردم رميده نة شوند، وة آن را به پذيرند، وة با
واکنش ه تند ه سررشتهداران و اديبان هم روبهرو نة شويم.
برا
یه نمونه، بخش ه پایاني یه گفته یه شما را به گونه یه بهسازيشده، در زير،
بازنويسي مي کنم:
(«یک واژه چند نویسه دارد که
با واج یکی نیست. چون واکگان که واج اند، اندر نویسمان اربیک بوندکانه نشان داده
نببوند..»
«یـِک واژه چـَند
نـِويسه دارةد که با واج یـِکي نيست. چوْن واکهگان که واج اند، اةندةر نـِويسمان
ه اةرةبيک بـُوةندةکانه نـِشان داده نة به بـُوةند.).
مي بينيد که، همه یه واژهها
صددرصد آوانگاري شده اند.
پيشنهاد:
اگر
دوست داريد اين گفتوْگو ادامه داشته باشد، بهتر است هر بار یک پرسمان واکاوي شود،
تا نتيجه یه بهتري گرفته شود.
برا
یه آگاهي یه بيشتر از ديدگاهها یه من جُستار ه
"بهسازي به جا یه دگرگوني" در تارنما یه ويرگول را به بينيد.
سخن
ي با سردبير ه گرامي:
از
من خاسته بوديد که در اين تارنما بيشتر به نويسم. از بخت ه بد، در اين اينجا جا اي
برا یه نوشتن ه جُستار پيشبيني نة شده است. پيشنهاد ه شما چي-ست؟