مهرمیهن | رسانه ی فرهنگ ایران

شاهنامه و درس کشورداری

محمدامین ریاحی- سر چشمه های فردوسی شناسی
از فرهاد نامه عارف اردبیلی ( 771 ه.ق )

در قرن هشتم شاهنامه جایگاه شایسته ی خود را در جامعه ی ایرانی بازیافته بود . از آن جمله در شروان که فضای فرهنگی ایرانی داشت و دستگاه شروانشاهان یک دستگاه ایرانی بود . عارف اردبیلی فرهاد نامه ی خود را با دیدگاهی ایرانی سروده و در آن فردوسی و شاهنامه را ستوده است .

این شاعر نخست در دربار اویس جلایری بود . سپس به دعوت شروانشاه اعظم کیکاوس بن کیقباد ( 745-774 ه.ق ) به شروان رفت و آموزگاری فرزند او را یافت و سی سال در دربار او زیست و در آنجا مثنوی فرهاد نامه را به وزن خسرو و شیرین نظامی سروده و در آخر تابستان 771 ه.ق به پایان رسانید .

عارف در خطاب به شروانشاه ، آنجا که قناعت پیشگی خود را بیان می کند ، از اینکه فردوسی ( ز سلطان تاج و تخت طوس خواهد ) و پاداش شاهنامه ی خود را این می داند :

که تا روز پیری مرا بردهد

بزرگی و دینار و افسر دهد

حق را به فردوسی می دهد ، زیرا ( که او شاهنشه اهل هنر بود ) . در خطاب به شروانشاه می گوید :

به سی سال است تا درگاه و بیگاه     

بود وردم دعای دولت شاه

دلم پیوسته شه را نیکخواه است  

در این حالم دل خسرو گواه است

نیم فردوسی طوسی که از شاه       

توقع تاج زرین دارم و گاه

ز سلطان تاج و تخت طوس خواهد   

ز بهر نام خود ناموس خواهد

چو او شاهنشه اهل هنر بود   

چو شاهان در خور تاج و کمر بود

به همت زان چو طوبی سروری داشت  

که از فردوس اعلی برتری داشت

من از دنیا قناعت را گزیدم   

که در یاری به از وی کس ندیدم

از گفته ی عارف اردبیلی در ادبیات دیگری بر می آید که رسم شاهنامه خوانی در دربارها برای این بود که پادشاهان آئین پادشاهی را از شاهنامه بیاموزند و او به حق شاهنامه را درس کشورداری می داند . آنجا که می گوید :

ز بهر پادشاهان جهانجوی       

نبینی همچو فردوسی سخنگوی

به نور رای کز شهنامه افروخت  

شهان را پادشاهی کردن آموخت

مخوان در پیش شاهان زمانه  

گه و بیگاه غیر از شاهنامه

اگر در پیش شاهان قرب جویی     

بدین گفتار به ، از هر چه گویی

ز بزم و رزم و عدل و بذل شاهی  

تأمل کن در او صنع الهی

در همین زمینه

نوشتن دیدگاه


دستاوردهای هموندان ما

بارگذاری
شما هم می توانید دستاوردهای خود در زمینه ی فرهنگ ایران را برای نمایش در پهرست بالا از اینجا بفرستید.
 

گزینش نام برای فرزند

 

نگاره های کمیاب و دیدنی

XML