خرد و مردم در شاهنامه

آفتاب - سعید رحمانی: شاهنامه را که باز می کنی نخستین بیت آن کافی‌است تا بدانی خرد تا چه اندازه نزد فردوسی بزرگ و ارجمند است. ارج خرد در شاهنامه تا به آنجا است که در
” شاهنامه مرامنامه‌ای‌ است برای جهاندارانی که سرنوشت مردم به دست ایشان است و چشم انتظار مردم برای خوشبختی به دستان آنان دوخته شده. “
نخستین بیت و هم ارز جان آمده وبلافاصله پس از خدا جای گرفته:

به نام خداوند جان و خرد

کزین برتر اندیشه بر نگذرد

فردوسی خرد را پیش از آفرینش عالم آورده که خود پیداست، این ارج برای خرد بر تمامی عناصر شاهنامه سایه افکنده است و همین است که راه را بر یاوه های طاعنان این میراث بزرگ می بندد که شاهنامه را دروغ و افسانه می خوانند. البته این برای کوته بینانی که شاهنامه را تنها سیاه بازی چند پدیده برای سرگرم شدن می دانند، نیز پیامی است که ایشان را به تامل وا دارد.

باری فردوسی رنج سی سال را بر خود هموار نکرد که بساط خیمه شب بازی گمراهان بی‌ارج را فراهم آورد، فردوسی خود این رهیافت را نمایانده تا به جان اثر گرانبهای او پی ببریم؛ این هشدار حتی شامل کسانی هم که شاهنامه را تنها
” اگر گرز رستم به بایگانی تاریخ پیوسته، پیام رستم که کوشش رو به نیکی است زنده است. “
و تنها انبانی از واژگان پارسی می دانند نیز می شود.

آفرینش مردم در شاهنامه حتی پیش از خورشید و ماه و پیامبران جای گرفته. آیا مردم را بیش ازین می‌توان ارج نهاد؟! فردوسی در همین چند بیت نخستین نشان دهد که جان شاهنامه راهنمایی مردم رو به خوشبختی و سعادت است و این پیامی است برای تمامی تاریخ؛که بهره‌ها می توان از آن جست که تا مردم پا بر جایند، خرد همیشه یاری‌گرشان است.

اگر گرز رستم به بایگانی تاریخ پیوسته، پیام رستم که کوشش رو به نیکی است زنده است. شاهنامه مرامنامه‌ای‌
” اکنون رستم نیست اما ما فرزندان رستم باید جای او و رسالت او را پی گیریم، به امید روزی که ارج والای شاهنامه شناخته شود و نیکی بر بدی پیروز شود. “
است برای جهاندارانی که سرنوشت مردم به دست ایشان است و چشم انتظار مردم برای خوشبختی به دستان آنان دوخته شده. فردوسی از صمیم قلب و با ژرفای بینش خود جهانداران را به خرد پند می دهد.

رستم که راوی ذهن فردوسی است در شاهنامه جهاندار نیست او تاج بخش است و این انتخاب نقش برای رستم نشان می دهد که رستم نه خرد ایدئولوژی حاکما که خرد ناب و داوری است؛ خردی که می توان با آن تمام ایدئولوژی ها را به چالش کشید وتا آنجا پیش رفت که برابر شهریار ایستاد و با فریاد به او گفت

همه کهرت از یکدگر بد تر است

تو را شهریاری نه اندر خور است

باری گوهر شاهنامه حماسه جاوید خرد است رو به نیکی و سعادت مردم و این پیامی جاوید برای همگان است، اکنون رستم نیست اما ما فرزندان رستم باید جای او و رسالت او را پی گیریم، به امید روزی که ارج والای شاهنامه شناخته شود و نیکی بر بدی پیروز شود.