مهرمیهن | رسانه ی فرهنگ ایران

ملایر؛ زادگاه کریم خان زند

ملایر یکی از شهرستان های پر گردشگر استان همدان است که از آن به عنوان سرزمین آریایی ها یاد می شود و در نگاه زبان شناسان آشیانه عقاب و خانه آتش در نام این منطقه نهفته است.

به گزارش مهر، ملایر، ناحیه ای کوهستانی با آب و هوای معتدل است که در دره و کوه پایه های زاگرس قرار گرفته و همراه با بروجرد ناحیه میان کوه های لرستان و الوند را تشکیل می دهد و مطالعات تاریخی نشان داده که پیدایش ملایر از دوره قاجاریه و با اهتمام شاهزادگان قاجار آغاز شده و توسعه یافته است.

در گذشته در خاور و باختر شهر فعلی ملایر و با فاصله کمی از آن، دو آبادی وجود داشته که در حال حاضر خرابه‌های قلعه‌های آن ها به چشم می خورد به طوری که این محلات هسته اولیه شهر ملایر را تشکیل داده و قلعه‌های آن ها قسمتی از محله‌های کنونی شهر را نیز در بر می گرفته است.

ملایر و شکست خسرو پرویز از بهرام چوبینه

ملایر پیش از ساسانیان در حوزه اکباتان و در دوره ساسانیان یکی از نواحی شهرستان نهاوند بوده و شکست خسرو پرویز از بهرام چوبینه (گور) در ناحیه شهر کنونی ملایر و مخفی شدن یزدگرد سوم هنگام حمله اعراب در قلعه ای بر کوهی در چند کیلومتری شهر کنونی ملایر که هنوز نیز به کوه یزدگرد مشهور است، از حوادث تاریخی این منطقه بوده است.

روایت ها چنین است که بهرام چوبینه (گور) سردار نام آور خسرو پرویز پس از به دست آوردن پیروزی های بسیار در خاک روم بر شاه خود شورش می کند و در جنگی که در ناحیه شهر کنونی ملایر اتفاق می افتد خسرو پرویز شکست می خورد و به روم فرار می کند.

شهرستان ملایر دارای مکان‌های تاریخی و دیدنی متعددی است و آتشکده باستانی نوشیجان، تالاب آق‌گل، زیستگاه حیات وحش لشگر، دریاچه مصنوعی و مجتمع سیاحتی کوثر، یخچال میرفتاح، بوستان سیفیه، برج سامن، مدرسه علمیه شیخ علی‌خان زنگنه و امام‌زاده اسماعیل سرابی (امام‌زاده کوه) از جمله مهم‌ترین مکان‌های دیدنی و تاریخی شهرستان ملایر به شمار می‌آیند.

کوه یزدگرد، آخرین پناهگاه یزدگرد سوم

در 10 کیلومتری جاده ملایر- بروجرد نیز کوهی به نام کوه یزدگرد که آثار قلعه ای مخروبه بر آن هنوز باقی است، وجود دارد که در این خصوص در تاریخ آمده است یزدگرد سوم آخرین شاه ساسانی هنگامی که از اعراب در مداین شکست خورد برای تجدید قوا و جمع آوری لشکر به حوالی نهاوند گریخت. از آنجا که ملایر در آن زمان یکی از نواحی نهاوند بوده این نام گذاری بی حکمت نبوده و این مکان آخرین پناهگاه یزدگرد سوم بوده است.

برج سامن بلندترین بنای خشتی ملایر

این برج خشتى و گلى، در محله چال خانقلى شهر سامن از توابع شهرستان ملایر واقع شده است. قدمت آن به حدود 700 سال قبل مى رسد و قطر پایه‌هاى آن در حدود 15 متر است.

ارتفاع این برج در ابتدا در چهار طبقه بوده که در زمان جنگ جهانى اول در حمله روسها، طبقه بالایى آن با توپ تخریب شده است .

قلعه گوراب یادگار دوره اشکانیان

قلعه گوراب بنایى مرتفع در جوار روستاى گوراب و پنج کیلومترى جاده ملایر به اراک است.

این تپه تاریخى متعلق به دوره ساسانیان یا اشکانیان است، سفالینه‌هاى کشف شده از این تپه موید این مطلب است.

عمارت لطفعلى خان و حسینیه ای عظیم

این بنا در خیابان شهید مصطفى خمینى ملایر واقع شده و بناى این خانه در دوران قاجاریه ساخته شده است.

این بنا داراى سه قسمت حسینیه، اندرونى و اصطبل بوده که تنها بخش حسینیه ـ که بخش اصلى بنا بوده ـ و برای تجمعات مذهبى و عزادارى حسینى استفاده مى شده، سالم و پا برجا مانده است.

این بناى آجرى دو طبقه که در حدود 150 سال پیش ساخته شده داراى حوض خانه با یک رشته قنات آب جارى، طاق نماهاى رفیع دو طبقه، دربهاى چوبى ارسى و شیشه‌هاى رنگى است که آثارى از ذوق و هنر معماران و هنرمندان زمان خود است.

این بنا در حال حاضر به ساختمان ادارى اداره میراث فرهنگى شهرستان ملایر تبدیل شده است.

یخچال میرفتاح گنبدی در دل صحرا

این بنا گنبدى شکل و آجرى است و در مسیر بلوار ملایر به بروجرد واقع شده است. این بنا در دوران قاجاریه ساخته شده است و بانى آن شخصى به نام میرفتاح بوده است.
ارتفاع بنا از کف تا گنبد ۱۲ متر و از سطح تا منبع ذخیرهٔ یخ ۴ متر است. بنا داراى دو در، یکى به شکل دهلیز مخصوص ریزش و تخلیهٔ یخ و دیگرى در اصلى است که با پلکان به قسمت انتهایى یخدان و محل برداشت یخ منتهى مى‌شود. ضخامت دیوارهاى گنبد در قسمت تحتانى ۹۲ سانتى‌متر و در بالا به سه ردیف آجر ۲۰ سانتى‌مترى مى‌رسد. تنها عامل تزئین بنا دو ردیف آجرکارى است که به طور کمربندى و به ضخامت ۲۲۰ سانتى‌‌متر داخل بنا را پوشانده است.

مصالح اصلى بنا عبارت‌اند از سنگ نتراشیدهٔ لبه‌دار طبیعى از کف تا سطح و از سطح به بالا آجرهایى به ابعاد ۵×۲۰×۲۰ سانتى‌متر. در قسمت بیرونى و داخلى یخدان دو ردیف خشت به کار رفته است که حالت عایق داشته و مانع از نفوذ گرما، در فصل تابستان، ‌و ذوب شدن یخ‌ها مى‌شده است.

بازار تاریخی ملایر با 30 سرای تاریخی

بازار قدیمى ملایر به عنوان یکی از جاذبه های دیدنی این منطقه مجموعه ای سرپوشیده، شامل یک بازار اصلى، دو بازار فرعى، 30 سرا و کاروانسرا و تعدادى منزل مسکونى است که در مرکز شهر و بافت قدیمى آن قرار گرفته و ورودى اصلى آن از خیابان بروجردى مى گذرد.
شالوده اصلى این بازار، در اواخر دوره قاجاریه (1224 هجرى) در زمان حکومت شیخ الملوک و توسط وى ساخته شده است

مجموعه بازار، از یک راسته بازار بزرگتر که جهت آن شمالى ـ جنوبى است و یک راسته بازار کوچکتر شرقى به غربى، به نام بازار مهر علیخان تشکیل شده است و این دو بازار در چهار سوق، یکدیگر را قطع میکنند .

در ادامه، بازار دیگرى به موازات بازار شیخ الملوک، توسط ابوالقاسم خان نورى ساخته شده که به بازار خان معروف است و پس از آن راسته‌ها و سراهاى متعددى در داخل و دو طرف بافت اصلى احداث شده است.

بوستان سیفیه قدیمی ترین بوستان طبیعی غرب کشور

یکى از قدیمى ترین بوستانهاى طبیعى غرب کشور، بوستان سیفیه ملایر است، که در شمال شرقى این و در دامنه کوه گرمه، در مساحتى نزدیک به 10 هکتار قرار دارد.این بوستان، در دوره قاجاریه و در سال 1304 هجرى، توسط سیف الدوله (نوه فتحعلیشاه) احداث شده و وجود درختان چنار کهنسال، حوضچه‌ها، آب نماها و جنگل مصنوعى احداث شده بر روى تپه‌هاى اطراف آن، منظره اى زیبا و آب و هواى مطبوعى را به وجود آورده است .

این بوستان داراى دو استخر است که آب آن از طریق آب جارى تامین مى شود و نیز داراى مسجدى است، که توسط سیف الدوله احداث شده و ساختمانى که ظاهرا محل سکونت بانى آن بوده و سالن غذاخورى، سکوهاى نشیمن، اتاقکهایى براى اسکان موقت، و وسایل بازى کودکان از امکانات دیگر آن است .

مجتمع تفریحى کوثر و دریاچه مصنوعی

این مجموعه که در ابتداى ورودى شهرستان ملایر، میدان کوثر احداث شده است و شامل دریاچه اى مصنوعى به مساحت تقریبى دو هکتار، باغ پرندگان، سکوى چشم انداز، دریاچه، آبشار، مسجد کوثر، مجموعه فرهنگى و امکانات قایق رانى است.

و اما در خصوص وجه تسمیه و پیشینه تاریخی ملایر مورخان نظرهای مختلفی ارائه داده اند. برخی باور دارند که به این دلیل که در زمان مادها با روشن کردن آتش بر روی تپه‌ها و کوه‌های این منطقه، اخبار را به سایر مناطق می رساندند، این ناحیه "مل آگر"به معنی تپه آتش نامیده شد.

روایت دیگری می گوید که اعراب در زمان حمله به ایران، هنگام عبور از این منطقه به آب دست نیافته بودند و به همین دلیل آن را "ماء لایری" به معنی آب دیده نمی‌شود خواندند.

بعدها منطقه به همین نام معروف شده و ملایر کنونی صورتی از آن عبارت است. ملایر از زمان های بسیار دور منطقه ای آباد و پر جمعیت بوده است و آثار تاریخی به جای مانده منطقه از جمله دژگوراب و تپه نوشیجان حاکی از قدمت تاریخی این منطقه است.

بنای شهر فعلی ملایر با حکومت فتحعلی شاه قاجار در سال 1188 هجری توسط محمد علی میرزا دولتشاه احداث شد و نخست به نام بانی آن دولت آباد خوانده شد، و سپس با انقراض سلسله قاجاریه به ملایر تغییر نام یافت.

بن مایه : تابناک - فرتورها : مهر

نوشتن دیدگاه


دستاوردهای هموندان ما

بارگذاری
شما هم می توانید دستاوردهای خود در زمینه ی فرهنگ ایران را برای نمایش در پهرست بالا از اینجا بفرستید.
 

گزینش نام برای فرزند

 

نگاره های کمیاب و دیدنی

XML