کرمان سرزمین شگفتی ها

کره زمين، مجموعه‌اي از فراواني‌ها و جلوه‌هاي متنوعي است که جداي از تقسيمات سياسي و جغرافيايي به شکل خاصي سطح آن را پوشانده‌اند. ايران بخش کوچکي از اين کره بزرگ و عجيب است که به خاطر شرايطي که همواره در طول تاريخ با خود همراه داشته، سرزميني قابل توجه بوده است. سرزميني که شرايط ويژه تاريخي، فرهنگي و جغرافيايي آن باعث شده که در ادوار مختلف، سرنوشت‌هاي متفاوتي را تجربه کند و کرمان، ويتريني از اين سرزمين است.

ويتريني که آراسته به ترين‌هاي متنوع و جذابي است که هر يک جلوه‌اي از شکوه ارزش‌هاي ايران زمين است. در اين مقاله نگاهي گذرا خواهيم داشت به بخشي از آنچه که در استان کرمان جاي دارند و در ايران و در جهان بي‌همتا و منحصر به فرد مي‌باشند.

کلوتهاي شهداد، شگفت انگيزترين عارضه‌هاي کويري جهان
کوير لوت به عنوان بخش قابل توجهي از استان کرمان، ميزبان شگفت انگيزترين عارضه‌هاي طبيعي و منحصر به فردي است که با توجه به ساختار و فضاي بيروني که از خود به نمايش مي‌گذارند تحسين و تامل هر بيننده‌اي را بر مي‌انگيزد. شهر ارواح، بزرگترين شهر کلوتي جهان، سرزمين عجايب و ... نامهايي است که بسياري از گردشگران، عابران و خصوصاً شرق شناساني چون «سون هدين سرپرسي سايکس» پس از رسيدن به کلوت‌ها بر لب آوردند. منطقه اي به وسعت 80×140 کيلومتر که در وسط لوت به شکلي مواج تشکيل شده است. منطقه اي که در 150 کيلومتري شرق شهر کرمان و در 30 کيلومتري شهداد قرار گرفته است.

تل گندم بريان، گرم‌ترين نقطه کره زمين
از ديگر نقاط شگفت‌انگيز کوير لوت، منطقه‌اي پوشيده از سنگ‌هاي سياه آذرين است. پهنه‌اي وسيع در دل شن‌ها، سنگ‌ريزه‌ها و نمک‌زارها که ميزبان سنگ‌هاي سياه است پهنه‌اي تپه مانند که 400 متر ارتفاع دارد و در اين منطقه گود، ارتفاع آن قابل توجه است. از گندم بريان به عنوان گرم‌ترين نقطه کره زمين ياد مي‌کنند. اين بخش از کوير لوت به دليل ارتفاع پست و نيز شدت گرمايي که حاصل تابش خورشيد بر سنگ‌هاي سياه است و به دليل هواي وحشتناکي که در ماههاي تير و مرداد دارد بي‌شک هيچ رقيبي در سطح دنيا ندارد. «پرويز کردواني» کويرشناس برجسته ايراني دماي 70 درجه سانتيگراد را در اين منطقه مدعي است. بهتر است بدانيم که در 13 دسامبر 1922 ثبت گرماي 7/57 درجه سانتيگراد در بيابان الغزيزيه ليبي باعث شد تا از آن به عنوان گرم ترين نقطه کره زمين ياد کنند و اين در حالي است که در ده سيف زيارت که به عنوان آخرين آبادي ايستگاه‌هاي شهداد قبل از ورود به دل کوير لوت به حساب مي‌آيد به راحتي 53 و 54 درجه گرما در ايستگاه‌هاي هواشناسي به ثبت مي‌رسانند. پس مي‌توان شرايط گندم بريان را بسيار مستعد براي بالا بردن دماي هوا تا سطح گرم‌ترين نقطه کره زمين متصور شد. منطقه‌اي با طول 48 و عرض 10 کيلومتر در 35 کيلومتري شمال کلوتها و در قسمت جنوبي لوت شمالي.

غارايوب، بزرگترين غار ايران
کوه ايوب با ارتفاعي بيش از 3 هزار و 368 متر در شمال غرب استان کرمان ميزبان بزرگترين غار آذرين ايران است. اين غار در 7 کيلومتري دهستان دهج از توابع شهرستان شهر بابک است. منشاء اين غار گدازه‌هاي آتشفشاني هستند و با توجه به بررسي‌هاي باستان‌شناسي مسکن و محل استقرار انسانها در دوران‌هاي گذشته بوده است. آثاري از دوران اشکاني به راحتي در اين غار قابل ديدن است که هر ساله پذيراي بسياري از گردشگران است. اما آنچه که اين غار را در ايران منحصر به فرد جلوه مي‌دهد دهانه عظيم اين غار است دهانه‌اي با 50 متر طول و 40 متر ارتفاع دارد. خميازه‌اي تمام نشدني و غول آسا در بخش جنوبي کوه ايوب و حالا مقايسه کنيد آن را با فراخ‌ترين دهانه غار ايران يعني رود اخشان فيروزکوه که دهانه آن 50 در 18 متر است.

آبشارهاي جبال بارز، بلندترين آبشارهاي ايران
بخش قابل توجهي از استان کرمان را ارتفاعات فرا گرفته‌اند. درست مثل ايران. ارتفاعاتي که چشم‌اندازها و تصاوير بي‌مانند طبيعت را به وفور در آنها شاهديم. يکي از اين چشم‌اندازهاي ارزشمند وجود آبشارها در گوشه و کنار استان کرمان است. اگر چه اکثر آبشارهاي ايران در زاگرس مرکزي و البرز مي‌باشند اما ارتفاعات اين بخش از ايران نيز حرف‌هاي زيادي براي گفتن دارند و براي طبيعت‌گردان و ماجراجويان سرزمين بکر و بي‌مانند محسوب مي‌شوند. در رشته کوه 240 کيلومتري جبال بارز که در مسير جنوب استان قرار دارد دو آبشار رودفرق (وروار) در شهرستان عنبرآباد و سرنکوه در شهرستان جيرفت ارتفاع 120 و 176 متري را از ريزش آب به نمايش مي‌گذارند، آبشارهايي که از آبشار شوي استان لرستان که بلندترين آبشار ايران محسوب مي‌شود دهها متر بلندترند.

قله هزار، چهارمين قله بلند ايران
بلندترين قله ارتفاعات مرکزي ايران با ارتفاع 4 هزار و 501 متر که به تنهايي از کل قله‌هاي رشته کوه يکهزار و 400 کيلومتري زاگرس (عظيم‌ترين و طولاني‌ترين رشته کوه ايران) بلندتر است و پس از دماوند (5671 متر) علم کوه (4850 متر) و سبلان (4811 متر) چهارمين قله ايران به حساب مي‌آيد. ارتفاعات هزار پوشيده از انواع گياهان دارويي و وحشي است و چشمه سارها، جنگلهاي بيد، رودخانه و آبشار از ديگر چشم‌اندازهاي آن به حساب مي‌آيند. قله‌اي که مهرباني آن با طبيعت‌گردان و کوه‌نوردان زبان زد است.

روستاي اورديکان، بلندترين منطقه مسکوني ايران
بلندترين منطقه مسکوني ايران در ارتفاع 3 هزار متري که در سينه قله بلند لاله‌زار (4311 متر) به آرامي جاي گرفته و ساکنان آن در تمام طول سال خانه و کاشانه خود را آباد نگه مي دارند و هرگز ترک آن نمي‌کنند.

دشت ساردوئيه، بلندترين دشت ايران
در حرکت به سمت جنوب استان و پس از گذر از قله بلند هزار به دشت مرتفع ساردوئيه که بخش شمالي شهرستان جيرفت محسوب مي‌شود برخورد مي‌کنيم. دشتي که با 2 هزار و 700 متر ارتفاع از سطح دريا بلندترين دشت ايران محسوب مي‌شود. که در پايين‌دست آن دره زيبا و خارق‌العاده دلفارد قرار گرفته است و يکي از زيباترين مسيرهاي گردشگري جنوب کشور است.

گودال تکاب، گودترين چاله داخلي ايران
بخش مرکزي کوير لوت پست‌ترين و خشک‌ترين نقطه ايران محسوب مي‌شود منطقه‌اي که بارش باران در آن کمتر از 50 ميليمتر است و ممکن است سالهاي پي در پي شاهد هيچ باراني در آن نباشيم. گودال تکاب که مثل کف يک قيف است گودترين چاله داخلي ايران است که در برخي نقاط آن ارتفاع به 76 متر مي‌رسد و بسياري نقاط ديگر آن ارتفاعي بين 150 تا 250 متر دارند.

بازار تاريخي کرمان، بزرگترين بازار سرپوشيده جهان
از ديگر عجايب استان کرمان بازار تاريخي شهر کرمان است که در کنار زيبايي‌هاي خاص بازارهاي سنتي به دليل طولاني بودن آن يکي از منحصر به فردترين جلوه‌هاي معماري سنتي در ايران و جهان محسوب مي‌شود. طول راسته بازار کرمان يکهزار و 100 متر است که با بازارهاي فرعي وابسته به آن به 3 هزار متر مي‌رسد. رشته‌اي در هم تنيده که طولاني‌ترين بازار سرپوشيده جهان را تشکيل داده است. بازاري که مجموعه‌هاي تاريخي زيبايي چون گنجعلي‌خان و وکيل را در دل خود دارد.

خانه حاج آقا علي، بزرگترين خانه خشتي جهان
شهر رفسنجان به دليل مجاورت با مناطق گرم کويري، ميزبان بسياري از بناهاي خشتي استان کرمان است. بناهايي که برخي با توجه به امتيازهايي که دارند از شرايط ويژه‌اي برخوردارند. يکي از اين عظمت‌هاي خشتي خانه حاج آقا است که با 7 هزار مترمربع زير بنا بزرگترين خانه خشتي در سطح جهان محسوب مي‌شود. همچنين استان کرمان با بيش از 180 هزار کيلومتر مربع وسعت (بدون احتساب مرزهاي آبي ايران در سيستان و بلوچستان) پهناورترين استان کشور است که اگر چه بخش قابل توجهي از آن را وحشتناک‌ترين مناطق کويري جهان فرا گرفته‌اند اما به دليل غني بودن خاک آن يکي از مهمترين و برجسته‌ترين استان‌هاي کشور در بحث کشاورزي و معدن نيز به حساب مي‌آيد. همچنين وجود انواع آب و هوا و تنوع اقليمي خاص اين استان باعث شده علاوه بر منابع ارزشمند طبيعي و محيط زيست با ارزش، در موارد زيادي، ما تجربه دار موجوديت سه فصل در کمتر از 12 ساعت باشم و در مناطق زيادي شاهد تلاقي درختان مناطق سردسيري و گرمسيري در يک نقطه بوده و اختلاف دماي خنک ترين و گرمترين روزهايمان در همين فصل تابستان به بيش از 40 درجه برسد.

پارک ملي خبر و چندين منطقه حفاظت شده از جمله مهروئيه کهنوج که باقي مانده جنگل‌هاي کهور جنوب شرق ايران محسوب مي‌گردند، پناهگاه خرس سياه آسيايي و زاغ بور همچنين وجود گونه‌هاي گياهي و جانوري منحصر به فردي مثل مرغ جيرفتي از ديگر نشانه‌هاي غني بودن استان کرمان به حساب مي‌آيند. موارد مذکور در اين يادداشت بخشي از پتانسيل‌هاي بي‌شمار استان کرمان است که در بخش‌هاي مختلف تاريخي، فرهنگي و طبيعي ايران زمين از جايگاه ويژه‌اي برخوردارند و صد افسوس همانگونه که قدر ايران عزيز را نمي دانيم قدر کرمان را هم ....