تکوک (ریتون) هخامنشی

يكی از چشم نوازترين و زيباترين دست ساخته های گران سنگ بشر كه از ديرباز تا كنون مورد توجه جهانيان قرار گرفته است، «ريتون» می باشد . از زمانی كه بشر به قابليت گل رس پی برد، در انديشه ساخت ظروف زيبا بر آمد. ريتون ظرفی است كه بخش جلويی آن به شكل حيوان و يا انسان در آمده و عموما ازاشكال حيوانات با شاخ منحنی که به عقب برگشته، ساخته شده است. براساس كاوش های باستان شناسی ريتون هايی كه در آسيای صغير يافت شده، نسبت به ريتون های مكشوفه درايران باستان از قدمت بيشتری برخوردار است؛ ليكن ريتون های مكشوفه در ايران از ظرافت و دقت و تكنيک برتری نسبت به ريتون های سرزمين همجوار برخوردار است.
تا قبل از كشف فلز، بشر از گل درساخت ريتون بهره می گرفت. سفال های مكشوفه ريتونی فرم در «تپه مارليک» و «تپه سيلک» و نيز ديگر مناطق ایران برتری ريتون ايرانی را برهمگان محرز ساخته است.
در دوره هخامنشی ساخت ریتون رشد چشمگيری يافت، و در دوره های اشكانی و ساسانی نيز سير تعالی پپمود. بطوريكه ريتون ها در این دو دوره از اهميت ويژه ای برخوردار بودند. بيشترمورخان و باستانشناسان ريتون را يک كالای تجملی پنداشته اند. درحاليكه با نگاهی ويژه به آن در می يابيم كه ريتون درمراسم مذهبی و عبادی و آيينی آن اعصار نیز استفاده می شده است.
با توجه به سوراخ های تعبييه شده در بخش ريزش مايعات، اين ظرف در مراسم های مذهبی می توانسته مورد استفاده واقع شود. عمده دلايلی كه دراثبات این فرضیه بايد بدان توجه كرد : 1_ تعداد محدود ريتون ها در جهان می باشد. 2_ نوع سبک و اسلوب ساخت آن، كه هنرمند به دليل اعتقادات مذهبی رنج ساخت آن را بر خود هموار نموده است. اگر قرار بود ريتون ظرفی صرفا تجملی و اشرافی و درباری تلقی گردد، بی گمان حفاری های علمی نتيجه ديگری به ما عرضه می داشت. البته اين گفتار بدان معنی نيست كه حكومت هایی چون هخامنشیان كه عمده هنرشان در دربار رشد نمود، از آن استفاده نكرده باشند. بلكه بحث اين است كه ريتون در مراسم آيينی و برای عبادتگران در مراسم ها استفاده می شده است.