ایران زادگاه صنایع دستی

صنایع دستی حاصل فكر، عمل و ابتكار و خلاقیت سازنده آن است و با ویژگی های ارزشمند خود از جمله تولیدات غیر وابسته ای است كه نیاز به حمایتی مبتنی بر شناخت كامل ارزش های اختصاصی آن داشته و در این صورت می تواند به عنوان یكی از ستون های استقلال اقتصادی مطرح شود، اكثر صاحبنظران، ایران را به عنوان یكی از سه قطب مهم صنایع دستی جهان می دانند كه از نظر تنوع رشته های مختلف در صدر تمامی كشورها قرار دارد.
با توجه به نظر محققان، پژوهشگران و هنرشناسان مشخص شده كه زادگاه صنایع دستی و هنرهایی نظیر قالی، فلزكاری، سفال، سرامیك و ... كشور ایران بوده است و نمونه ای از آثار هنرمندان صنایع دستی كشورمان در تمامی موزه ها و مراكز هنری جهان دارای جایگاه ویژه ای است. همچنین صنایع دستی جایگاه و اهمیت ویژه ای در ایجاد اشتغال، افزایش درآمد، صرفه جویی ارزی، افزایش تولید و درآمد ملی داشته است.
صنایع دستی ایران از دو بعد هنر و اقتصاد قابل بررسی است. بعد هنری آن در برگیرنده ارزش ها و فرهنگ اصیل ایرانی و اسلامی است و یكی از راه های حفظ این فرهنگ و جلوگیری از اشاعه فرهنگ غرب و اتكا به سلایق و پویایی، اندیشه، تفكر و خلاقیت ایرانی در حفظ و احیای صنایع دستی ایران است كه لازمه این امر آموزش، ترویج و گسترش در زمینه تولید و همگانی شدن مصرف كالای صنایع دستی ایران است كه همین عامل می تواند موجب اشتغال فراوان شود.
در بعد اقتصادی نیزضرورت، ایجاب می كند كه این صنعت برای ادامه فعالیت صنعتگران و تولیدكنندگان سوق پیدا كند تا به جایگاه مناسبی كه موجب توسعه بازار جهانی و صادرات، ارزآوری و افزایش درآمد غیرنفتی است دست یابند و سهم و نقش اساسی در توسعه اقتصادی و اجتماعی كشور داشته باشند.
به باور كارشناسان و برنامه ریزان نه اهمیت صنایع دستی تنها به دلیل درآمد اقتصادی نیست بلكه به لحاظ حفظ ارزش ها، اصالت ها و خواستگاه فرهنگی و هنری مورد توجه واقع شده است.
با این حال واقعیت های صنایع دستی ایران، از جمله مسائلی است كه باید به طور جدی مورد بررسی قرار گیرد.
محجوب بودن و مظلومیت بیش از اندازه هنرمندان، صنعتگران و تولیدكنندگان صنایع دستی در سراسر كشور دغدغه اصلی دست اندكاران این حوزه است چنانچه در بین اقشار جامعه هیچ قشری به اندازه آنها مظلوم واقع نشده اند. نیم نگاهی به مشكلات بیمه ای این عده كه تولید آنان مهمترین كالای غیر نفتی صادراتی ایران در سطح جهان محسوب می شود، كافی است تا نقاط ضعف جدی شان بر همگان روشن شود. اما فعالیت سازمان های موازی با صنایع دستی موجب چندگانگی تصمیم گیری در این بخش شده است كه نمونه بارز آن تفكیك فرش از صنایع دستی كشور است.
وجود رقبای جهانی صنایع دستی كه باعث تسخیر بازارهای جهانی با الگوگیری و اقتباس از طرح های بدیع ایرانی به تولید آثار مشابه صنایع دستی ایران پرداخته اند از دیگر واقعیت های تلخ این حوزه به شمار می رود. در صورتی كه می توان با توجه به ویژگی های خاص صنایع دستی ایران، جایگاه اول را در بحث صادرات جهانی از آن خود كنیم.
به هر حال صنایع ایران باوجود شتاب گسترده صنعت و فناوری مدرن هنوز قلب تپنده فرهنگ و هنر كشور محسوب می شود.
در صورتی كه صنایع دستی به عنوان یك كالای مصرفی و نه كالای لوكس، وارد سبد مصرفی خانواده ها شود، می توان نسبت به آینده آن امیدوار بود.
همچنین اگر فرش به عنوان نگین صنایع دستی ایران جزء رشته های صنایع دستی محسوب شود و حضور مدیران صنایع دستی در شورای كار گردشگری و هماهنگی با رؤسای سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، موفق شوند ویترین ها و غرفه های فروش صنایع دستی را در مراكز اقامتی، سیاحتی و پذیرایی و تمامی اماكنی كه قابلیت بازدید و جذب گردشگران را دارند ایجاد كنند بارقه امید دیگری در دل كارشناسان این بخش روشن می شود.
خرید آثار هنرمندان و صنعتگران و تشویق آنان به تولید آثار برجسته برای قرار دادن آنها با شناسنامه های مشخص در موزه صنایع دستی اقدام دیگری است كه باید جدی گرفته شود. زیرا این صنعت قابلیت آن را دارد كه سازمان میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری در هتل ها، مهمانسراها، مراكز اقامتی و توریستی و فروشگاه های صنایع دستی با نظارت مدیریت های صنایع دستی به عرضه و فروش كالای خود به توریست ها و مسافران داخلی و خارجی بپردازد.
به منظور رقابت با بازارهای جهانی نیز باید كیفیت مصنوعات دستی را بالا برد و با بسته بندی مطلوب، قیمت ها را پایین تر از نوع خارجی آن اورد.