نگاره ی زنده (23): یافتن سام مر زال را

ساخت نگاره های زنده ی شاهنامه با کوشش ستودنی مهدی کمالی برای مهرمیهن انجام می پذیرد

بخش بیست و سیم

( تا باز شدن نگاره اندکی شکیبا باشید )

مهدی کمالی در پیوست این جستار نوشته است :

سردار سام ،شبی خوابِ سواری را دید که بدو مژده بزرگ شدن فرزندش را میداد .او پس از گزارش نکوهنده خوابگزاران از تندرستی پسرش ،به البرزکوه رفت .شب هنگام ،سپاهی بزرگ به خوابش آمده و سام را نکوهش کردند که :"چگونه پهلوانی هستی که حیوانی ،دایه فرزندت است؟پسری که تو خوار کردی ،اکنون پرورده پرودگار است!" ،سپس سام با فریاد از کابوس پریده و به دنبال پسر گشت .تا اینکه فرزند را در آشیانه سیمرغ ،بر بالای کوه دیده و با پوزش از پرودگار خواست تا فرزندش را بدو بازگرداند ، آنگاه خداوند عذرخواهی سام را قبول کرده و سیمرغ بعد از خداحافظی کردن با جوان ،اسمش را دستان گذاشته و پَرش را به او داد تا با آتش زدنش در موقع نیاز ،او را احضار کند .!آن وقت او را با پرواز به سام داد و سام هم از او تشکر کرد .همچنین سام ،اسم جوان را زال گذاشته و با خود به شهر برد .

این جستار به زبانها و گویشهای گوناگون :

پارسیک پسانو با نویسمان باستانی "دین دبیره"(برگردانی و بازبینی از واسپوهر)(نگارگری بر سنگ نِبشه: مهدی کمالی)

پارسی :

سردار سام، شبی خوابِ سواری را دید که بدو مژده ی بزرگ شدن فرزندش را میداد.
او پس از گزارش نکوهنده ی خوابگزاران از تندرستی ی پسرش، به البرزکوه رفت.
شب هنگام، سپاهی بزرگ به خوابش آمده، او را نکوهیدند که:
"چه گونه پهلوانی هستی که حیوانی، دایه ی فرزندت است؟ پسری که تو خوار کردی، اکنون پرورده ی پرودگار است!".
پس سام با فریاد از کابوس پرید و به دنبال پسر گشت تا این که فرزند را در آشیانه ی سیمرغ، بر بالای کوه دید و با پوزش از پرودگار خواست تا فرزندش را بدو بازگرداند؛ آن گاه ...
پروردگار، پوزش سام را پذیرفت و سیمرغ پس از پدرود گفتن با جوان، نامش را دستان گذاشت و پَرش را بدو داد تا با آتش زدنش در زمان نیاز، وی را فرا بخواند!
آن گاه او را با پرواز به سام داد و سام نیز از او سپاسگزاری نمود.همچنین سام، با پوشاندن جامه ی گرانبها، نامش را زال نهاد و با خود به شهر برد.

طبری گویش کردکوی:
پیش درآمدی بر بخش بیست و سوم  :

سردار سام، یَک شوو خوو بَدییِه یَکتا سِوار بِموو وی رِ خَوِر هِداعِه:"تی وَچِه گَت بَوییِه". سامُم ضِحّاکِ جور، وانگ هِکاردِه خوگازارها بِموونه وِنی خوو رِ تعویر هِکاردِنِه بَعووتِنِه: "تی وَچِه هَستِه صَیی سالم!"، اون وِسِن وی راه دَکِتِه بووردِه اِلبارزکوو، شووم هِمونجِه بَخواتِه. سامِ خوو دِلِه، یَکتا گَتِ سِپا بِموونه وی پیش، تا تانِستِنِه هِچّی بار هِکاردِنِه وی ر. وِشان گاتِنِه:" چیشی بَزوو بی ای خواش اسم دِ رِ بییِشتی پهلِوان؟ اصلاٍ چِتی تِ رِ روو بَوییِه؟ تِ رِ کِ تی وَچِه رِ دَرِه یَکتا حَیوان نِگِر دارنِه، گاندِنه پهلوان؟ اوون وَچِه تِ وِ رِ دست بَییت بی ای، اِسِه دَرِ گَت کاندِه وی رِ پَروِردگار!". اون وِسِن سام، مَکِم شِن بَکشییِه بَپّرِییِه خُو جی بَگردییِه خاشِ وَچِه دِنبال. اَندی بَگِردییِه اَندی بَگِردییِه خواش وَچِه رِ سیمِرغ کالی دِلِه بَدییِه کووهِ سَر. وی خِدا جِ مَعذِرِدخوایی هِکارده بِخواستِه وِنِ وَچِه رِ بَردَگردانِه وِ جی، اون وَسِن ...

23

خِدا، سامِ عاذرخواهی رِ قِبول هِکاردِه. سیمِرغ، جِوان ج خِدافِظی هکارده وِنِ اسمِ دِ رِ بییِشتِه دَستان، خاش پَر دِ رِم هِداعِه وی رِ تا هَروِخ نیاز داشتِه، پر دِ بَزِنِه تَش سیمِرغِ رِ وانگ هِکانِه بییِه وِنِ پیش. اوون وِسِن دستان دِ بییتِه پِرواز جِ هِداعِه سام دِ رِ، سامُم تِشکُر هِکاردِه وِ جی. بَعدِزون، سام بَییتِه دستانِ اسمِ رِ بییِشتِه زال، وِنی تنِ جان دِ رِم قِشنگِ جامه ها جی دَپوشیاییِه خاش هِمرا بَوِردِه شَهر...

. کرمانی(برگرداننده:فاطمه رضوی، بازبین:مهدی زیدآبادی)
پیش درآمدی بر بخش بیست و سوم  :

سردار سام یه شِبی خوابِ یه سِواری رِ دید که خِبِرِ بِزُرگ شِدِنِ بَچِشه بِشِش میده.اونَم بعد اَ اِشنُفتِنِ گُزارِش خوابگُزارا اَ سِلومِتیه پِسِرِش،رفت وَر کوه البرز. موقِه شب،سِپا بِزُرگی اومد وَر تِ خوابِش و سامِ نِکوهش کِردَن که:" چِطَر پَلِوونی هسی که حیوونی دایه یه بَچِه تِ؟! پِسِری که تو خارِش کِردی،الانِ خدا بِزُرگِش کِردِه!".بعدش سام با جیغ اَ خواب وَخِستاد و رفت دنبالِ پِسِرِش.تا ایکه بَچِشِه تِ لونه یه سیمرغ،او بالا سِرِ کوه دید و اَ خدا مَذِرَت خواهی کِرد و اَشِش خواس که بَچِشه بِشِش وَرگَردونه،اووَخ...
23
خداوند معذرت خواهی سامو قبول کرد و سیمرغم بعد اَ خدافظی کِردن اَ جِوون، اسمشو گُذُشت دستان و پِرِشِ داد بِشِش که هروَخ کارِش داش، اونه احضار کنه!! اووَخت اونه موقعه پِریدِنِش داد به سام و سامم اَشِش تِشَکر کِرد. بعدشم سام اسم اون جِوونِ هِشت زال و همرا خودش بُرتِش تِ شهر.

. اصفهانی(برگردانی و بازبینی از مازیار پارسی)
پیش درآمدی بر بخش بیست و سوم  :
سردار سام ،یه شب خوابی سوواریا دید که بیش مژده یی بزرگ شدنی بچشا میداد .اون بعد از گزارشی خوابگزارا از تندرسی پسرش ،رف به البرزکو .شب که شد ،یه سپایی بزرگ اومد به خوابش آ ساما سرزنش کرد که :"چیتو پلانی اسی که یه جونور ،دایه بچدس؟پسری که تو خوار کردی ،حالا پرورده ی پرودگارس!" ،بعدم سام  با داد آ فریاد پرید از کابوس آ گش پی پسره.تا اینی که بچه را تو آشیونه سیمرغ ، بالا کو دید آ با پوزش از پرودگار خواس تا بچشا برگردوند بیش. این جا ...
23
اون شب زال، آره رودابه را که از کنیزی رودابه شنف، پیاده رف بارا دیدنش آ رودابه رم از بالا برج، گیساشا تا کمند انداخ پاین بارا زال آ زالم یه ماچی سفتی هش رو کمندا رف ازش بالا.
تمومی شبم با همادو عشقبازی کردندا صاح که شد زال آره رودابه را بارا "واسادنی پا عشقیشون"، از گیسی رودابه رف پایین آ با چش گریون.

. گیلکی با گویش لاهیجانی(برگرداننده: فاطمه علیمحمدی)
پیش درآمدی بر بخش بیست و سوم  :
سردارسام،یک شب یکته سواره خواب مین بدی که اینه مژده بده که اینه زاک بزرگابون .اون پس ازاینکه ازخوزاکه سلامتی خوابگزارانه بوگوته البرزکوه بوشو.شب یکته پیلاسپاه اینی خواب مین بومن وسامه دعواامره بوگوتن که توچوطوپهلوانی ایسی که یکته حیوان تی زاکه دایه ایسه.یکته پسرکه تواینه خواراگودی الان پرورده خداایسه!سپس سام فریاده امره کابوسه جی بپرسته وخوپسره دنبال بگرسته .تااینکه خوزاکه سیمرغ لانه مین ک کوهه جرهنابو بدی وازخوخدامعذرت خواهی بوگوده وازخدابخواست ک اینه زاکه اینه برگردانه،آنگاه...
23
خداوندسامه عذرخواهی قبول بوگوده وسیمرغ بعدخداحافظی اوجوانه امره،اینه اسمه دستان بنه وخو پره اونه هده تاوقتی اینه احتیاج داشت پره آتش بزنه اونه احضاربوکونه.!اونوقت اونه پروازه امره سامه هده وسام هم ازش تشکربوگوده.همچنین سام،جوان اسمه زال بنه وخوامره شهرببورده.

. بختیاری: (برگرداننده: فرنگیس رحیمی)
پیش درآمدی بر بخش بیست و سوم  :
سردار سام شویی خو سوارینَ دی ک وش مژده گپو اوین بچَشَ دایَک و بعد با مهربونی خوگزارَل صیا زیک و تندرستی کرشَ و البرز کو ره شو هنگام سپاهی بزرگ و خوش اومیک و سام نکوهش کِردن ک چطور پهلونی هسی ک حیونی دایه بچَته کری ک تو خوار کردی اکنون پروده پرودگاره.بع سام با فریاد و کابوس وریسا و دنبال کرش گشت تا ک بچش منه لونه سیمرغ سر کوه دیَک و با پوزش و خدا خواس تا بچشَ وش ورگردَنه اوسو .....
23
خداوند عذرخوهی سامَ قبول کِرد وسیمرغ بع خداحافظی کِردن با جوون اسمشَ دستان نایَک پرش دایِش وش گو موقعه نیاز احضارش کن تَش وش بزن اوسو هونه با پرواز و سام دا. و سام هم وش تشکر کِرد همیطو سام اسم جوون زال نایَک باخوش و شهر بردَک

. لری (زینب دیناروند)
پیش درآمدی بر بخش بیست و سوم  :
خداوند عذرخواهی سام را قبول کرده و سیمرغ بعد از خداحافظی کردن با جوان ،اسمش را دستان گذاشته و پَرش را به او داد تا با آتش زدنش در موقع نیاز ،او را احضار کند .!آن وقت او را با پرواز به سام داد و سام هم از او تشکر کرد .همچنین سام ،اسم جوان را زال گذاشته و با خود به شهر برد .
23
خداوند "عذرخواهی"سامنه قبول کردو سیمرغ دما خدافظی کردن وا جوو اسمشه نیا دستان و پرشه دا او تا وا تَش زاینش هیگه نیاز داشت اونه احضار بَنه.اوسه اونه وا پرواز وِ سام دا وُ سامیش دِش تشکر کرد.سامیش اسم جووننه زال نیا و وا خوش برد شَر.

. قشقایی (احسان مرادی)
23
خداوند سامینگ عذرخوالیگنه قبول اده و سیمرغ ده جوانّن خداحافظلیگ ادنّن سُوراآدونو دستان قویدوواوز پرنّن بلسنه ورده که هروقت سیمرغه احتیاج واریده پره اوتلیا و سیمرغوحضورا ایسیه  و اونّن سورا اوچدیگینن سامه ورده و سام نه اونّن قدردانلیگ.ادّه و سام نه ایگیدنگ.،ادونو زال قویدو اوزینن شهره آپارده

. نیشابوری (زهرا  مرادی نیا)
23
خداوند عذرخواهی سام رَ قبول کید و سیمورغ بعد از خداحافظی کیدَن با جُوُن اسمیش رَ دستان گذاشت و پریش رَ ب او داد تا با اَتَش زیَنیش د وقت نیاز او رَ ب جُی خادیش بیاره.
اُ وقت او رَ با پرواز به سام دا و سام از او تشکر کید. سام اسم جُوُن رَ زال گذاشت و با خادیش به شهر بورد .
. کردی با گویش کلهری (برگردان و بازبینی از یوسف)

خێودا ئوزێڕخواێ سام قەبول کێرد وو سیموورق بادەز خێودافێزی وەل ئەو جووانە ئسمی نا دەستان وو پەرەگەێ داپێ تا وە ئاگێر دانێ لە وەختی کە کارەو پێ داێشت بێچێرێگەێ باد پەرواز کێردو سامیش ئێسمێ ئەو جوانە نا زاڵ وو وەل خێوەێا بێردەێ ناو شار


.ترکی (ناصر) (نیازمند بازبینی املایی)
23
الله سام ین عذر خواهلیخین قبول  ائلدی وسیمرغ خداحافظلیخ ایئلدین سورانراادین دستان قویدی  وبئردنه قانادیندان اوُنا وئردی ودئدی که هر زمان احتیاجین اوُلسا قانادی اوداسان من گللم.اوُندا اوُچاندااوُنوسام ا وئردی وسامدا اوُندان تشکر ائلیدی.همچنین سام جوانین ادین زال قویوب اوُزونن شهره گئتدی.

.Uzbek (by Tahir, Not Reviewed)
*************** Prelude *************
Dekani, Sam., Kechalari uyqu uning boshlagandan beri, yaxshi yangiliklar chiqishdan, va men emasman .Xabar qilinmoqda so'ng uning o'g'li farovonligini haber nionde. Bersih uchun ketdi .Kecha qachon askar ...: "qanday qilib, yengil Atletika hayvon, deb., bo'lgan uxlab Sam savol siz uchun edi Eng yaxshi o'g'li? Endi siz eb bola ... faqat, ishoning!" Keyin Sam, nightmares bir yig'lab bilan, bola bir patrol izlab xira .Feniks, va hokazo inidan chaqaloq. Bolalar saqlab qolish yo'q Diniy Tadqiqotlar dan apologies bilan tog ' ko'radi ustiga, keyin so'radi ...
********************* 23rd Part ********************
Oh Xudo, men o'ylayman, Sam - bye so'ng Feniks qabul qiladi. U qo'ydi qo'llari qo'ng'iroq sakrash unga tegishli vaqtda, summon u bo'ladi, biz kerak yong'in berdi .!Uning u minnatdorchilik bildirdi, deb Sam davom etmoqda va Sam berdi beradi, bir vaqti keldi .Sam., Shuningdek, Tarmoq nomi hali shaharga qo'ydi .