ادامه ی کاوشهای باستان‌شناسی در جنوب بازار تهران به کشف بقایای یک اسکلت در کنار اسکلت زن هفت هزار ساله‌ی تهران منجر شد.
به گزارش خبرنگار میراث فرهنگی ایسنا، اوایل دی ماه سال گذشته کاوشهای باستان‌شناسی در حفاری‌های فاضلاب خیابان مولوی منجر به شناسایی اسکلتی باقی مانده از هزاره پنجم پیش از میلاد شد.
پس از ادامه تحقیقات روی این اسکلت، بررسی‌های اولیه متخصصان حوزه‌های انسان‌شناسی، کالبدشناسی، ژنتیک و باستان‌شناسی نشان داد که این اسکلت متعلق به یک زن میانسال است. هنوز مطالعه و بررسی روی این بخش تاریخی از بازار تهران ادامه داد.
اکنون این فعالیت ادامه‌دار، بار دیگر منجر به کشف یک اسکلت دیگر و مواد فرهنگی پیش از تاریخی و دوران اسلامی (صفوی- قاجار) در این محوطه‌ی تاریخی شد.
محمد اسماعیل اسماعیلی جلودار، سرپرست گروه باستان‌شناسی در برنامه پژوهش باستان‌شناسی در جنوب بازار تهران گفت: پس از شروع طرح لوله‌گذاری شرکت فاضلاب تهران در خیابان مولوی (حدفاصل میدان‌های محمدیه تا قیام) و کشف آثار پرشمار و گوناگون زیر سطحی و همچنین نظارت بر روند اجرای عملیات عمرانی و مستندسازی شواهد گذشته، عملیات گمانه‌زنی باستان‌شناختی در کنار اسکلت هفت هزار ساله‌ی قبلی باعث کشف بقایای دومین اسکلت انسانی که احتمالا مربوط به همان بازه‌ی زمانی است، کشف شد.
او افزود: براساس تصمیم پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، میراث فرهنگی استان تهران و تصویب پژوهشکده باستان‌شناسی و با هدف به دست آوردن آگاهی‌های بیشتر و ایجاد سایت موزه در محل، کاوش در ترانشه‌ی یکم و برای پاسخ به پرسش‌های پژوهشی از اواخر سال گذشته شروع و هم اکنون ادامه دارد.
وی تصریح کرد : نخستین دستاوردهای دور جدید کاوش، مواد فرهنگی دوران اسلامی (صفوی-قاجار) و پیش از تاریخی است .
به گفته این باستان شناس، کشف ابزار آلات سنگی شامل سنگ ساب، مشته و تراشه به همراه بقایایی از کف و سازه‌های حرارتی و در کنار آن تدفین انسان دوم، تائیدی بر وجود محوطه‌ای باستانی مدفون در نزدیکی چهار راه مولوی تهران است.
او تاکید کرد: در این دوره از کاوش راهروی انتقال آب قنات مربوط به دوران اسلامی در عمق شش و نیم متری از سطح خیابان کشف شد.
وی افزود: با همکاری شرکت فاضلاب تهران، بخشی از اعتبارات مالی توسط شرکت یادشده تامین شده و در حال حاضر درحال رایزنی در ارتباط با تامین مابقی اعتبار و شیوه ی ادامه ی کار و رفع موانع اجرایی هستیم.
بر اساس این گزارش، اسکلت نخست، پس از شناسایی ژنتیک، مستند سازی، اسکن نوری و تحکیم سازی در یک محفظه شیشه‌ای قرار گرفت و قرار است این مکان با همکاری پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و سازمان زیباسازی شهرداری به یک سایت موزه تبدیل شود.
واکنش‌های هیجانی به کشف اسکلت 7هزار ساله در تهران
هیجان کشف اسکلت 7 هزار ساله به قدری زیاد است که عضو شورای شهر و مدیرعامل سازمان زیباسازی شهر تهران هم خواهان بازدید از این یافته جدید شده‌اند، این در حالیست که «رجبعلی خسروآبادی»، مدیرکل میراث فرهنگی استان تهران به هریک از این مسئولان پیشنهاد ایجاد سایت موزه در محل کشف جسد را می‌دهد.
به گزارش خبرنگار میراث فرهنگی ایسنا، حضور تصادفی «مهسا وهابی»، دانشجوی کارشناسی ارشد رشته باستان شناسی که نخستین‌بار و به طور اتفاقی موفق به دیدن چند تکه سفال و جوش کوره و استخوان‌های شکسته در حفاری‌های اداره فاضلاب در خیابان مولوی تهران شد، تاریخ تهران را با ادعای جدیدی درباره‌ی قدمت‌اش مواجه کرد.
چراکه با کشف اسکلتی هفت هزار ساله در این منطقه، برخی باستان‌شناسان این کشف را جالب خواندند و در نهایت با اعلام «محمد اسماعیل اسماعیلی جلودار»، سرپرست گروه باستان‌شناسی در این محوطه تاریخی بررسی‌های این منطقه که ابتدا تاریخ تهران را به 400 سال پیش می‌برد، حالا تاریخ تهران را هفت هزار ساله کرده است، یعنی هزاره پنجم پیش از میلاد، آن هم در حفاری‌های فاضلاب.
و نکته قابل تأمل آن که تا کنون قدیمی‌ترین بقایای باستانی شناسایی شده در شهر تهران به تپه‌های قیطریه و حدود سه هزار سال پیش اختصاص داشته که با کاوشهای خیابان مولوی حد فاصل میدان‌های محمدیه تا قیام، اسکلتی ۷هزار ساله در خیابان مولوی برای تهرانی‌ها قدمتی جدید در حوزه تاریخ و باستان‌شناسی به ارمغان آورد.
هرچند کشف این اسکلت مباحث علمی را بین باستان‌شناسان مطرح کرده است، از جمله آنکه احسان یغمایی، باستان‌شناس پیشکسوت اعلام کرده که با پیدا کردن یک اسکلت نمی‌توان قدمت شهر تهران را به 7 هزار سال پیش نسبت داد.
همچنین راستی‌دوست، باستان‌شناس و عضو و معاون سابق پژوهشکده باستان‌شناسی که مدیرگروه دوران اسلامی هم بوده، معتقد است بهتر بود این پژوهش توسط اعضای گروه دوران اسلامی این پژوهشکده انجام می‌شد نه توسط مدرس دانشگاه بیرون از پژوهشکده به گونه‌ای که گروه دوران اسلامی از صدور چنین مجوز کاوشی بی‌خبر باشد.
او در این زمینه توضیح می‌دهد: از سویی روال بر این است که وقتی مطالعات میدانی باستان‌شناسی آغاز می‌شود، پس از کشف یافته‌های باستانی در حین کاوش از اظهار نظر درباره قدمت آثار خودداری می‌کنند. فرضاً اگر ساز‌ه‌ی معماری یا اسکلت و سفال‌هایی پیدا می‌شود تا مطالعات مقایسه‌ای و آزمایشگاهی برای یافته‌های علمی انجام نشود معمولاً باستان‌شناسان خبره اظهار نظر نمی‌کنند. اکنون جای تعجب است که چرا هنگام کاوش و بدون انجام مراحل آزمایشگاهی سریعاً قدمت اسکلت را اعلام کردند و حتا فرضیه 7 هزار ساله بودن اسکلت را مطرح می‌کنند.
وی با بیان این که قدیمی‌ترین یافته‌های باستان‌شناسی در تهران قدمتی بین 3000 تا 3500 سال را برای تهران رقم می‌زنند، اضافه می‌کند: اما این اسکلت یک‌باره قدمت آن را دو برابر می‌کند. هر چند فرضیه‌های مطرح شده هم قابل تحقیق است، اما تا اثبات نهایی باید صبر کرد.
او می‌گوید: از طرفی باستان‌شناسی که حوزه تخصصی‌اش دوران اسلامی است به محض رسیدن به آثار مربوط به پیش از تاریخ، باید آن را به باستان‌شناسی واگذار کند که تخصص‌اش گورستان یا سایت‌های پیش از تاریخ است.
هر چند برخی باستان‌شناسان هم معتقدند طرح‌های عمرانی گوناگون باعث شده که تا کنون کاوشهای باستان‌شناسی در شان تهران و قدمت آن انجام نشود.
اما در کنار مباحث علمی مطرح شده از سوی باستان‌شناسان که مخالفان و موافقان خاص خود را دارد، مدیر کل اداره میراث فرهنگی استان تهران از تصمیم این اداره برای راه‌اندازی یک سایت موزه کوچک در محل کشف خبر می‌دهد، کاری که تا کنون در شهرهای ایران انجام نشده است.
او می‌گوید: ما اگر سایت موزه‌ای با کمک شهرداری تهیه کنیم که مردم بتوانند آن را از نزدیک ببینند، بسیار عالی است البته کار سختی هم نیست چون محدوده بسیار کوچکی از پیاده‌رو گرفته می‌شود و برای ایجاد آن یک ورودی و خروجی، پایه ستون و شیشه برای ویترین نیاز داریم.
خسروآبادی تأکید می‌کند: در این صورت به جای آنکه این اسکلت را به موزه ببریم، می‌توانیم موزه را به دل مردم بیاوریم. اتفاقی که در طرح‌های عمرانی مانند مترو در بسیاری از کشورها مرسوم است و می‌تواند در کار شهری اقدام جدید و جذابی برای تهران باشد که هم جاذبه‌ی گردشگری و برانگیختن حس کنجکاوی را به دنبال دارد و هم تاریخ و تمدن یک منطقه را به تصویر می‌کشد.
به گزارش ایسنا، وی همچنین پیشنهاد خود برای ایجاد این سایت موزه را به احمد مسجد جامعی – عضو شورای شهر تهران- نیز داد که وی با ابراز علاقه‌مندی به ساخت چنین موزه‌ای، شرط دیدن این اسکلت را پیشنهاد داد و گفت: به شرط آن که حداقل جمعه این هفته ما را برای دیدن این اسکلت دوست داشتنی ببرید!
همچنین جواد کامیاب، مدیرعامل سازمان زیباسازی شهر تهران، با بیان این‌که هنوز این اسکلت را ندیده اما تلفنی درباره‌ی آن شنید‌ه است، به ایسنا می‌گوید: هر چند این یک مبحث علمی است و احتمالاً این یافته‌ها برای باستان‌شناسان و تاریخ‌نگاران بسیار مهم است، اما نفس کشف یک جنازه حس کنجکاوی مردم را برمی‌انگیزد چه برسد به آن که قدمت آن 7 هزار سال باشد.
او افزود: برای من جالب و هیجان‌انگیز است که آن را از نزدیک ببینم، اما در مجموع مسئولان میراث فرهنگی پیشنهادات خود را به ما داده‌اند و قرار شد مشخصات کامل و طرح لازم و آنچه باید رخ بدهد را به ما اعلام کنند، که در صورت فراهم بودن شرایط، سازمان زیباسازی شهر تهران هم در بخش معرفی تاریخ شهر تهران از این قضیه استقبال کند.