درباره ی پیرایش دوم و نهایی شاهنامه ی استاد خالقی مطلق
- توضیحات
- دسته: رویدادهای فرهنگی
- سه شنبه, 23 تیر 1394 19:31
- بازدید: 3708
پیرایش دوم شاهنامه ی خالقی مطلق بتازگی از سوی انتشارات سخن پخش شده است. این پیرایش که معتبرترین نسخه شاهنامه بشمار می رود ، حاصل نیم قرن پژوهش و کوشش پیگیر استاد دکتر جلال خالقی مطلق در متن این کتاب است. دکتر خالقی مطلق پس از آنکه تصحیح این کتاب را بر اساس شانزده دست نویس و ترجمۀ عربی بنداری در هشت دفتر و یادداشتهای توضیحی آن در چهار بخش به انجام رسانید و در کنار آن ده ها مقالۀ تحقیقی در باب شاهنامه نوشت اکنون نتیجۀ آن همه کوشش را در پیرایش جدید خود در دسترس خوانندگان قرار داده است.
او همچنین در پیشگفتار مبسوط خود بر این کتاب، از تاریخچۀ حماسه سرایی در ایران گرفته تا پرداختن به زندگی دقیقی و فردوسی، بررسی همه جانبۀ محتوای شاهنامه و سرانجام گزارش جزئیات شیوۀ کار خود، پیشاپیش هرگونه آگاهی لازم را در دسترس خوانندگان گذاشته است.
پیرایش دو جلدی جدید برای مخاطبان عادی فرهنگدوست، که البته توان مالی خوبی هم دارند، بسیار مناسب است. چون در آن توضیحات و ذکر نسخهبدلها به اختصار و در حد نیاز صورت گرفته است. در حال حاضر دکتر خالقی با همکاری بنیاد دایرهالمعارف بزرگ اسلامی درصدد تدوین کشفالابیاتی برای شاهنامه است که خود آن را «بیتیاب» مینامد. پس از آماده شدن آن میتوان این نسخۀ جدید را به همراه بیتیاب در قطع کوچک و با کیفیت معمولی چاپ کرد که قیمت آن مناسبتر خواهد بود و برای طبقۀ متوسط و دانشجویان هم قابل خرید. چاپ نخست این اثر دستمایۀ تحقیق واقعی دربارۀ شاهنامه است. مثلاً در حواشی آن به تلفظهای مختلف واژگان فارسی که کاتبان مختلف شاهنامه برای ما به میراث گذاشتهاند برمیخوریم. پس در آن هم متن منقح و پیراسته است و هم حواشی مفید فایدۀ بسیار. درواقع میتوان آن را گنجینهای برای تحقیق در دستور و واژگان زبان فارسی و تاریخچۀ داستانهای خود شاهنامه دانست.پیرایش دوم مقدمهای بیش از 100 صفحه دارد .
دکتر سجاد آیدنلو درباره ویژگی های این نسخه آورده است :
افزون بر ویژگیهای نسخه ی پیشین ، نسخه ی جدید دارای ویژگی های زیر است :
1 ـ افزایش شمار نسخه های مبنای کار از شانزده به بیست و یک به ویژه استفاده نظر گیر از دست نویس نویافته معتبر سن ژوزف
2ـ استفاده از برخی پیشنهادهای منتقدانِ چاپ قبلی و نیز به کار بستنِ تجربیات و نویافتههای خود ایشان
3 ـ حرکتگذاری کاملتر و مفصلتر کلمات شاهنامه منطبق با تلفظ زمان و زبان فردوسی
4 ـ آوردن نسخه بدلها به صورت گزیده.
5 ـ توجه بیشتر به املای واژهها آن گونه که احتمالاٌ فردوسی مینوشته.
6 ـ دقت در رسمالخط ترکیبات شاهنامه
7 ـ نشانهگذاری نگارشی متن.
8 ـ افزایش شمار یبتها از 49488 بیت تصحیح پیشین به 49535 بیت.
9 ـ داشتن مقدمهای مفصل درباره سابقه حماسهسرایی در ایران و معرفی حامع فردوسی و شاهنامه .
خالقی مطلق در مقدمۀ پیرایش دوم به تفصیل دربارۀ حرکتگذاری متن شاهنامه، دشواریها و روش خود در این کار نوشته است .
خالقی درباره ی دیگر ویژگی های این نسخه آورده است :
در پیرایش جدید دو موضوع را برای کارهای آینده مطرح کردم. موضوع اول خوانش فردوسی است. واقعیت این است که ما شاهنامه را نمیتوانیم مثلاً به زبان تهرانی بخوانیم. لذا، باید پای در راه تحقیق در این زمینه بگذاریم و در این مسیر حرکت کنیم و به جایی برسیم. چون شاهنامه کتاب ملی ماست باید در جایی با هم توافق کنیم و به خوانشی که کمابیش مورد توافق اهل فن است برسیم و آن را پایه قرار دهیم و اصیل بدانیم هرچند که خوانش اصیل خود فردوسی نباشد! باید روزی از این تشتت شاهنامههای مختلف رها شویم. باید بدانیم که موظفیم به خوانندگان امروز یک خوانش واحد بدهیم و آنها را از بحثهای اهل فن فارغ کنیم.
موضوع دوم نشانهگذاری است که در شاهنامه اهمیت بسیاری دارد. به طوری که اگر رعایت نشود بهویژه در چند مورد حتی صاحبان فن را هم در خوانش متن دچار مشکل میکند: اول اینکه، فردوسی جملههای معترضه زیاد به کار برده است که فهم معنا را مشکل میکند. بنابراین، بهتر است که این جملات را در بین دو خط تیره بگذاریم تا خواننده متوجه شود. دوم اینکه، فردوسی نقل قول در نقل قول حتی گاه تا 4 مورد در دل هم نیز به کار برده است. این مسئله هم در فهم معنا اخلال ایجاد میکند. من برای این موارد شکلهای متفاوتی از گیومه را به کار بردهام تا تداخل نقل قولها خواننده را سردرگم نکند و البته در مقدمۀ کتاب هم آن را توضیح دادهام و بالأخره مورد آخر اینکه در شعر اکثر شعرای ما خصوصاً همعصران خود فردوسی، جمله در پایان بیت تمام میشود و بهندرت از یک بیت به بیت بعد کشیده میشود، ولی در شاهنامه اصلاً چنین چیزی رعایت نمیشود. فراوان میبینیم که جملهای در مصراع اول بیت بعدی یا حتی در نیمۀ آن تمام میشود و بلافاصله جملۀ بعدی آغاز میگردد. این موارد هم اگر نشانهگذاری نشوند خواننده را با مشکل روبهرو میکنند.
در مواردی که برشمردم تمام تلاشم را برای راحت خواندهشدن شاهنامه به کار بردهام، ولی مواردی هم بوده است که خودم با تردید مواجه شدم و مثلاً به یقین نمیدانستم نقل قولی کجا تمام میشود یا جملهای کجا پایان مییابد.
امیدوارم با چاپ این پیرایش دوم این دو موضوع به موضوعات مورد پژوهش شاهنامه افزوده شود: یکی خوانش شاهنامه که بحث علمی بسیار مفصلی هست و خواهد بود و دیگری نشانهگذاریها که لزومی ندارد حتماً زبانشناسان به آن بپردازند، بلکه گروه وسیعتری میتوانند بر روی آن تحقیق کنند.
در انتها باز هم تأکید میکنم و امیدوارم که اهل فن بیغرضانه و با انصاف علمی این کار را بررسی کنند نه به خاطر من و زحمات من، بلکه به خاطر فردوسی.
گفتنی است این پیرایش دو جلدی که تازه ترین پیرایش شاهنامه در ایران و جهان است ، به بهای 350 هزار تومان از سوی انتشارات سخن بفروش می رسد . این کتاب در قطع رحلی و در 2360 صفحه ، پخش گردیده است .
بن مایه : خبرگزاری هنر آرتنا - http://artna.org
..........
بروز رسانی:
(تیرماه 99 ) پیرایش نهایی استاد خالقی مطلق در چهار جلد رقعی با بهای 300 هزار تومان از سوی انتشارات سخن بفروش می رسد . گفتنی است این ویرایش ، نسخه ی پایانی استاد خالقی مطلق است .