تاريخ خيامي يا همان تاريخ شمسي که امروز مورد استفاده قرار گرفته، 6 روز با تاريخ باستاني ايران تفاوت دارد. اين 6 روز در تعيين برخي جشن‌هاي ايراني از جمله سپندارمذگان مشکلاتي را به همراه دارد. برخي معتقدند با کسر اين شش روز سپندارمذگان بايد در 29 بهمن برگزار شود و برخي نيز تاکيد مي‌کنند که اين جشن بايد در 5 اسفند برگزار شود.
.jpg "جشن سپندارمزگان")
در ايران باستان هر روز يک نام داشت و از 30 روز ماه، 12 روز به نام ماه‌هاي سال بود. هم‌روز شدن نام ماه با همان ماه سال موجبات جشن را فراهم مي‌کرد. پنجمين روز هر ماه را اسفند روز (سپندارمذ) مي‌ناميدند که لقب ملي زمين است؛ يعني گستراننده، مقدس، فروتن. زمين نماد عشق است چون با فروتني، تواضع و گذشت به همه عشق مي ورزد. زشت و زيبا را به يک چشم مي‌نگرد و همه را چون مادري در دامان پر مهر خود امان مي‌دهد. به همين دليل در فرهنگ باستان اسپندارمذگان را به عنوان نماد مهر مادري و باروري مي‌پنداشتند. ابوريحان بيروني در آثارالباقيه آورده است که ايرانيان باستان اين روز را روز بزرگداشت زن و زمين مي دانستند.
به همين علت پنجمين روز ماه اسفند را روز سپندارمذگان روز عشق و مهرورزي مي‌نامند. بسياري معتقدند طبق تاريخ باستاني که در آن ماه‌هاي سال 30 روز است، بايد 6 روز ماه تابستان را که در تاريخ امروز شمسي وجود دارد از 5 اسفند کسر کرد و به اين ترتيب روز 29 بهمن‌ماه، را به عنوان روز سپندارمذگان مي‌شناسند. اما برخي طبق سنت کهن همچنان پنج اسفند را گرامي مي‌دارند.
خيام با دانش شگفت و عظيم خود دريافت که 6 ماه ابتداي سال 31 روز است و امروز دانشمندان با بررسي آنچه خيام کشف کرده، مهر دوباره تائيد بر آن زده‌اند. به واقع گاهشماري خيامي دقيق‌ترين گاهشماري جهان است.»
از سوي ديگر گاهشماري باستاني ايران که حدود 8 هزار سال قدمت دارد هم در نوع خود بي‌نظير است و در زمان خود بهترين گاهشماري محسوب مي‌شده‌است. اما آن گاهشماري 6 روز عقب‌تر از گاهشماري خيام است و به همين علت در تاريخ برخي جشن‌ها و رسوم کهن اختلافاتي وجود دارد.»
با احترام به گاهشماري خيامي و گاهشماري ايران باستان و اهميت جشن اسفندگان (سپندارمذگان) بهتر است 6 روز 29 بهمن تا 5 اسفند را به عنوان هفته عشق و مهرورزي بناميم.
استاد فریدون جنیدی
