چشمه باداب سورت واقع در شهرستان ساري، روستاي سورت، با همت و پي گيري گروه كوه نوردي لواسان از دام سودجويان و دشمنان طبيعت نجات داده شد، كه نتيجه اين عمل ثبت آن بعنوان دومين اثر طبيعي ملي ايران توسط سازمان ميراث فرهنگي بود.آقای نادر ضرابيان سرپرست گروه كوهنوردي لواسان با ارسال مطلبی همراه با عکس، شرحی کامل از منطقه و چگونگی ثبت این اثر ملی به پایگاه اطلاع رسانی هئیت کوهنوردی استان تهران ارائه نموده اند که در ادامه آمده است.
چشمه باداب سورت واقع در شهرستان ساري، بخش چهاردانگه، دهستان پشت كوه، روستاي سورت - حد فاصل روستاهاي اروست و مال خاست واقع در استان مازندران است.چشمه هاي اسرار آميز سورت مشتمل بر دو چشمه با آب هاي كاملا متفاوت از لحاظ رنگ ، بو و مزه مي باشند. يكي از چشمه ها داراي آبي بسيار شور مي باشد و داراي استخر آبي كوچكي است كه عمدتا در تابستان براي آب تني استفاده مي شود و براي درمان دردهاي كمر ، پا و روماتيسم و امراض پوستي سودمند است و چشمه ديگر كه در مجاورت اين چشمه قراردارد داراي آبي به رنگ قرمز ونارنجي و كمي ترش مزه است كه بصورت دائمي و نشتي مي باشد و در اطرف دهانه چشمه كمي رسوب اكسيد آهن نشسته است.آب هاي روسوبي اين دو چشمه در مسير خود از بالاي كوه به پائين طي هزاران سال دهها حوضچه كوچك بسيار زيبا در رنگ هاي نارنجي و زرد و قرمز و در اندازه هاي مختلف ايجاد كرده اند كه اسراري از دنياي مستور و پوشيده طبيعت بكر و دل انگيز را به نمايش گذاشته است.چشمه باداب سورت از نوع ژئوپارك محسوب شده و همزمان با آخرين چين خوردگي البرز در پليوستوسن و پليوسن (دوران چهارم زمين شناسي) شكل گرفته است.اين چشمه در ارتفاع 1841 متري از سطح دريا واقع شده و از جهت شمال ارتفاعات و تپه هاي پوشيده از جنگل هاي سوزني برگ، از جهت جنوب دره مشرف ارتفاعات از جهت شرق ارتفاعات پوشيده از گياهان بوته اي و درختچه و از جهت غرب معدن سنگ هاي تزئيني احاطه كرده است.مردم منطقه به دليل گوگردي بودن اين چشمه ، كه براي امراض پوستي كاملا مفيد مي باشد، از وجود اين چشمه آگاهي كافي دارند و از آن به عنوان سرشور ياد مي كنند. به گفته ساكنان منطقه آنها براي شفا يافتن از امراض پوستي خود با آب چشمه حمام مي كنند اما بدليل اينكه دماي آن تنها مقدار كمي از دماي محيط بالاتر است براي گرم كردن آن از داغ كردن سنگهاي موجود در اطراف چشمه و گذاردن آنها در داخل آب چشمه استفاده مي نمايند.در ايران اين اثر بي نظير بوده و فقط در آسيا در كشور تركيه مشابه آن بصورت رسوبات نمكي و فقط به رنگ سفيد وجود دارد.
حكايت تخريب و ثبت ملي
آقاي نادر ضرابيان سرپرست گروه كوهنوردي لواسان تابستان سال 1386 طي بازديدي كه از شهر دامغان داشتند به طور اتفاقي در بروشوري كه در مسجد تاريخانه توسط ميراث فرهنگي دامغان براي گردشگران چاپ شده بود، از وجود اين اثر زيبا مطلع و پي گير مكان آن شدند ولي در آن زمان حتي ميراث فرهنگي منطقه از مكان دقيق آن اطلاعي نداشت فقط مشخص شد تصاوير توسط يكي از معلمين درس جغرافيا مدارس شهر دامغان گرفته شده است.
فروردين 1387 آقاي نادر ضرابيان سرپرست و خانم فاطمه ناصري عضو هيات مديره گروه كوه نوردي لواسان جهت پيدا كردن اين اثر طبيعي راهي منطقه شدند در روز دوم فروردين با پرس و جو از مردم محلي، مكان را در نزديكي دهستان پشت كوه يافتند ولي متاسفانه مطلب تكان دهنده فعاليت گسترده يك معدن استخراج سنگ هاي تزئيني در فاصله بسيار نزديك از اين اثر شگفت انگيز بود .
شدت تخريب به حدي بود كه بلافاصله با ميراث فرهنگي دامغان تماس گرفته شد تا جريان پي گيري و گزارش گردد. سركار خانم داووديان كه پاسخگوي ما بودند بيان نمودند كه اين مكان در ابتدا در حوزه استحفاظي ما بوده ولي بعدا طي مراحلي به ميراث فرهنگي مازندران منتقل شده است.
در ادامه با آفاي صفا جو رئيس حفاظت از آثار طبيعي سمنان تماس گرفته شد كه فرمودند پيگيري مي شود ولي اين منطقه در اختيار ما نيست و بايد با استان مازندران تماس گرفته شود. با ميراث فرهنگي مازندران تماس گرفته شد ، آقاي شيدفر اظهار بي اطلاعي كردند ولي گفتند پيگيري مي كنيم . در مراجعت به تهران در روز 3 فروردين بدليل اينكه از پي گيري ها قانع نشده بودند آقاي ضرابيان به ميراث فرهنگي استان تهران واقع در خيابان پاسداران ، خيابان هدايت مراجعه و با كمك آقاي هادوي مسوول دفتر رئيس حراست ميراث فرهنگي استان تهران به ميراث فرهنگي مسعوديه آقاي دكتر دولت آبادي معاون محترم ميراث فرهنگي كل كشور ، راهنمايي شديم. با تماس تلفني قرار ملاقاتي با جناب دكتر براي روز پنجم فروردين گذاشته شد. در روز پنجم به همراه عكس هاي بزرگ شده منطقه به خدمت ايشان رفتيم كه ديدن اين تصاوير باعث تعجب بسيار ايشان نسبت به وجود چنين اثري در كشور شد. در اين جلسه آقاي دكتر از ما خواستند مطالب بطور مكتوب ارائه گردد تا طي مراحلي كار پيگيري گردد كه با اسرار آقاي ضرابيان به جهت وخيم بودن وضعيت تخريبي منطقه، ايشان مستقيما دستور به پيگيري مطلب را دادند. در روز ششم فروردين و روزهاي بعد بدليل نگراني از مراحل اداري كار چندين بار پيگير مطلب شديم كه بالاخره با راهنمايي منشي دفتر مدير كل ثبت آثار تاريخي و فرهنگي به آقاي مهندس قمي كارشناس مربوطه راهنمايي شديم.
با مراجعه به ايشان و نمايش و ارئه چند عكس بزرگ ديگر از منطقه ايشان نيز شگفت زده شدند و اينجا بود كه بيان كردند بخاطر خاص بودن و فوق العاده بودن اثر مي تواند بعنوان اثر ملي ثبت گردد. با دستور آقاي وكيل مدير كل دفتر ثبت آثار، پي گيري گروه و هماهنگي آقاي مهندس قمي در روز 8 اردیبهشت 87 آقاي دكتر حسيني معاون آموزش دانشكده منابع طبيعي و دريايي نور، خانم دروگر مسوول ثبت آثار طبيعي استان مازندران، آقاي مهندس اسماعيلي كارشناس محيط زيست استان مازندران و آقاي مهندس قمي از ساري به سمت منطقه و آقاي ضرابيان و آقاي عباس محمدي رئيس انجمن كوه نوردان ايران از تهران به منطقه رفتند.
بخاطر رويت وسعت تخريب منطقه توسط ماشين آلات معدن بخشي از مسير پياده طي شد كه در طول همين مسير آقاي دكتر حسيني متوجه گورستان تاريخي شدند كه متاسفانه بخشي از آن نيز در مسير نابود شده بود .
نكته عجيب اين بود كه طي همين يك ماه پي گيري، كارگاه و ماشين آلات معدن بطور كامل از آن محل تخليه و منتقل شده بود، حال با چه هدفي اين معدن در آنجا فعاليت مي كرد، خدا عالم است!
خوشبختانه بواسطه همان عكس هاي اوليه، اهميت موضوع و پيگيري هاي جناب آقاي مهندس قمي پرونده اين اثر تقريبا كامل شده بود، و تاييد كارشناسان تيم اعضامي نيز كامل كننده اين مطلب بود.
پس از بازگشت به تهران و تماس مجدد با آقاي مهندس قمي مشخص شد كه پروند تا انتهاي ارديبهشت ماه آماده براي امضا نهايي و ثبت خواهد شد كه بالاخره در كمتر از سه ماه اثري به اين شگفت انگيزي كه غريب و ناشناخته و در معرض تخريب بود با پيگيري و ممارست گروه كوه نوردي لواسان و حمايت معاونت ميراث فرهنگي كل كشور بعنوان دومين اثر ملي ايران درخرداد ماه 1387 ثبت گرديد.
توضیحات:
- باداب به معني آب گاز دار است
- اولين اثر ثبت شده قله دماوند مي باشد
بن مایه : هیئت کوهنوردی استان تهران
مهدی زیدآبادی نژاد
