در پارسی امروز ایران بسیاری از واژگان به گونه ای نادرست و نابجا بکار می روند و بسیار از کاربرد و معنی درستین خود دور افتاده اند . بدبختانه این آشفتگی با گسترش رسانه ها و پیشرفت دانش های ادبی به جای آنکه زدوده گردد ، بیشتر شده است.در این جستار به کاربرد نادرست چندی از این واژگان میپردازیم و روشن است که پرداختن به همه ی واژگانی که بدکاربرد شده اند ، شدنی نیست.
زخم
واژه ی زخم در معنای درستین یعنی " ضربه " . امروزه این واژه به معنای "جراحت" بکار می رود . کاربرد درست این واژه هنوز هم در برخی از گفتارها روان است مانند :
زخم زبان زدن - زخم شمشیر خوردن
.......
خسته
واژه ی خسته در معنای درستین یعنی " مجروح " . امروزه این واژه به معنای " ماندگی و درماندگی " بکار می رود که نادرست است و به جای خسته نباشید باید بگوییم "مانده نباشید" و در پاسخ می توان "درمانده نباشید" بکار برد.
......
نگران
واژه ی نگران از دو بخش "نگر" + "ان" ساخته شده است . نگر به معنای " نظر – چشم – دیده و دیدن" است . "ان" پسوند نسبت است و روی هم معنی این واژه میشود: منتظر بودن و چشم براه بودن . امروزه این واژه در کاربرد معنایی "دل آشوب داشتن " و "دلهره داشتن و مضطرب بودن" بکار میرود.
.........
ناهار
واژه ی ناهار از دو بخش نا+آهار ساخته شده است . ناهار یعنی : گرسنه بودن ! پیشوند "نا" در بخش نخست واژه، پیشوند نفی است . امروزه این واژه به معنای "خوراک خوردن " بکار می رود و می گوییم :
بیا ناهار بخور.
معنی این بند در اصل چنین است : بیا گرسنگی بخور ! معنایی با 180 درجه دیگرگونی با معنای درستین واژه .
بکار بردن درست این واژه در یک بند باید چنین باشد :
ناهار هستی بیا خوراک بخور .
خوشبختانه واژه ی ناشتا که هم خانواده و همسان واژه ی ناهار است در معنای درستین آن بکار می رود . ناشتا = گرسنه
...........
بیچاره
واژه ی بیچاره از دو بخش بی(نفی)+چاره ساخته شده است که روی هم باید در هنگامی بکار رود که کسی چاره و راه حلی برای مشکلش نداشته باشد . اما این واژه امروزه با شدت بسیار بیشتری بکار گرفته می شود و از معنی آن چنین برداشت می شود : بیچاره = بدبخت . سیاه بخت
.........
شاید
یکی دیگر از این دست واژگان واژه ی شاید می باشد که معنی درستین آن یعنی : شایسته بودن . این واژه هنوز هم در برخی گفتارهای ما به گونه ی درست خود بکار می رود ، هنگامی که می گوییم آنگونه که شاید و باید ، یعنی آنگونه که شایسته و بایسته است . اما کاربرد نادرست این واژه در بکاربردن آن برای : گمان بردن ، احتمال دادن یا ممکن بودن و تردید کردن است که بدبختانه بسیار هم جا افتاده است.
........
واژگانی از این دست فراوان است . شما نیز اگر واژه ای ، همچون واژگان بالا در ویر (ذهن) خود دارید ، آن را در بخش دیدگاه ها بنگارید.
.........
مهدی زیدآبادی نژاد (گروه نویسندگان مهرمیهن)