دکتر محمدعلی رئوفی (گروه نویسندگان مهرمیهن)
در مورد آنکه زبان اوستایی نیز در حوزه باختر و یا بلخ و پس از آن در سیستان به میان آمده است همچنان روایات و شواهد موثق وجود دارد از جمله اینکه :
1. پس از مهاجرت آریایی ها از آریاناویچه آریایی های هندی از معبدهای کنر و پنجشیر به دره پنجاب سرازیر شدند و آریایی های باختر تدریجاً حوزه بلخ ،هری و سیستان و دامنه های البرز حوالی بلخ را اشغال کردند .
2. در یکی از نسخه های اوستا یعنی وندیودات که بطور کامل به جا مانده از محلی به حیث پیدایشگاه زرتشت نام می برد که میان اکسوس (آمودریا ) و اندوس ( رود سند ) و درنگیانا ( زرنج ) واقع شده و آن شامل نامهای نواحی و سر زمینهای ایجاد کرده اهورامزدا است .یعنی آریانا محل ظهور زرتشت و زبان اوستای است .
3. قرار نظر هننگ محتویات اوستا ( گاثاها ) نشان می دهدکه متن اوستا در حوالی بلخ و متون بعدی آن در نواحی سیستان بوجود آمده است .
ویلهم گیگر خاورشناس آلمانی هم به استناد اعلام جغرافیایی اوستا ( یشتها ) داستانهای پهلوی شاهان آریایی را در آرانا (بخدی و سیستان ) می داند .
گریستن سن گفته است ، پارتها ( پارثوها )که به مغرب فلات آریان رفتند یعنی عراق عجم ، از همکیشان شرقی خود جداشده و حتی در زبان شان که منشا آن شرقی بود تغییراتی حاصل گشت ، اما زبان شرقی آریان ها که گاثا و یشتها بدان سروده شده بود به حال خود باقی ماند .
وقوع جنگهای مذهبی میان گشتاسپ حامی زرتشت و تورانیان شمال آمو دریا در نواحی بلخ
تذکر اوستا تنها از جغرافیایی حوزه بلخ و سیستان از شرق تا حوالی شهر( ری )
با این شواهد و با ارائه مدارک معتبر دیگر به این نتیجه می رسیم که خاستگاه زبان پارسی دری باختر و سرزمین بلخ و سیستان می باشد . این واقعیت پس از کشف کتیبه های رباطک و سرخ کوتل بلغان در دهه های پنجاه و هفتاد خورشیدی بیشتر مورد تایید قرار گرفت . همچنان سرود کرکویه که زرتشتیان در آغاز دوره اسلامی در آتشکده کرکوی سیستان هنگام پرستش آنرا به خوانش میگرفتند و بوسورث به آن اشاره کرده است در تاریخ سیستان به رسم الخط عربی و به زبان نزدیک به پارسی دری چنین آمده است :
فرخته بادا روش
خنیده گرشاسپ هوش
همی پرست ازجوش
انوش کن می انوش
دوست بداگوش
به آفرین نهاده گوش
همیشه نیکی کوش
که دی گذشت و دوش
شاها خدایگانا
به آفرین شاهی
یعنی :
افروخته و روشن باد مشهور
بلند آوازه باد هوش گرشاسپ
همواره از جوش پر است
می نوش کن و نوش کن ،
دوست به آغوش بدار
به نیکی وآفرین گوش بدار
همیشه به نیکی بکوش
که دیروز و دیشب گذشت ،
ای شاه ای خدایگارا
توشاهی با آفرینی .
مهدی زیدآبادی نژاد
دیدگاه‌ها
من پرسش داشتم چرا همیشه در پی این هستیم که زبان اوستایی را یا به باختر ایران یا به خاور ایران بکشانیم . اگر خوب بنگریم و بگفته تمامی استادان زبان شناس تفاوتی در میان قومهای باختر ایران و خاور ایران از دیدگاه نژادی و زبانی تا پیش از جدا شدن آنها نمی باشد . پس این گفته که زبان اوستایی تنها در خاور یا باختر بوده است از ریشه اشتباه است .
زبان اوستایی در هر دو سوی ایران وجود داشته است نه تنها در که بخش ویژه در ایران و تمامی زبانهای امروز ایران (کوردی ـ لری ـ بلوچی ـ بلوچی ـ پارسی ـ تالشی ـ دیلمی ـ گیلکی ) و تمامی لهجه های ایرانی در درازنای تاریخ از زبان اوستایی هستند . و زبان اوستایی برای تمام سرزمین ایران است . نه یک جغرافیای ویژه در باختر یا خاور.