مهدی خلج معصومی ( گروه نویسندگان مهرمیهن )
زرنديه فرصتي مناسب براي گسترش گردشگري در کشورمحسوب مي‌شود. در هر کجاي اين سرزمين کهن که قدم بگذاريم، جاذبه‌هاي طبيعي و آثار باستاني ارزشمندي به چشم مي‌خورد که گردشگران بسياري را از سراسر اين کره خاکي مجذوب خود مي‌کند.
اين جاذبه‌هاي طبيعي و آثار تاريخي که ميراث گرانبهاي نياکان ما و بازگو کننده بخش عظيمي از تاريخ، فرهنگ و تمدن بشري است، بستري مناسب و فرصتي استثنايي براي جذب گردشگر و توسعه صنعت گردشگري در کشور به وجود آورده است.
با برنامه ريزي و مديريت صحيح اين منابع و سرمايه گذاري و ايجاد زيرساخت‌هاي لازم مي‌توان جايگاه صنعت گردشگري را به جايگاهي بالاتر از صنعت نفت و گاز و صنايع ديگر کشور ارتقا داد. صنعتي که علاوه بر درآمد فراواني که نصيب کشور مي‌کند، مي‌تواند فرهنگ، تاريخ و تمدن کهن ايران زمين را به تمامي جهانيان عرضه کند. براي دستيابي به اين جايگاه مهم بايد به تمامي مناطق کشور که داراي جاذبه‌هاي گردشگري هستند توجه شود.
شهرستان زرنديه يکي از مناطق زيبا و تاريخي کشور است که وجود آثار باستاني ارزشمند و جاذبه‌هاي طبيعي کم نظير، آن را به فرصتي براي جذب گردشگران داخلي و خارجي تبديل کرده است.
تنوع و گوناگوني طبيعت اين منطقه و وجود جاذبه‌هاي طبيعي مختلف از قبيل مناطق کويري، کوهستاني، جنگل، رودخانه و آبشار گردشگران بسياري را با سليقه‌هاي مختلف به اين منطقه جذب مي‌کند.
همچنين وجود حدود يکصد اثر تاريخي ارزشمند با قابليت ثبت در آثار ملي در زرنديه، رونق خاصي به گردشگري و توريسم در منطقه و کشور داده است.
هر يک از اين آثار ارزشمند تاريخي که بيانگر فرهنگ و تمدن کهن ايران زمين است، هر سال گردشگران زيادي را از سراسر جهان به اين منطقه از کشور جذب مي‌کند و تاريخ، فرهنگ، تمدن و هنر اصيل ايراني را در مقابل ديدگان آن‌ها به منصه ظهور مي‌کشاند. شهرستان زرنديه 4150 کيلومتر مربع وسعت و 80 هزار نفر جمعيت دارد.
زرنديه از جنوب به ساوه، از شرق به قم، از شمال به تهران، قزوين و کرج و از غرب به همدان و قزوين محدود مي‌شود.
قرار گرفتن در مسير‌هاي مواصلاتي جنوب و غرب کشور به تهران، نزديکي به فرودگاه بين المللي امام خميني (ره)، قرار گرفتن در مسير راه آهن جنوب و غرب کشور، نزديکي به پايتخت و بسياري از ويژگي‌هاي ديگر سبب شده است تا اين شهرستان به يک منطقه ويژه تبديل شود.
مردم اين منطقه داراي فرهنگ، اديان و گويش‌هاي مختلفي هستند و با وجود اين تفاوت‌ها در کمال صلح و آرامش در کنار يکديگر امرار معاش مي‌کنند که اين امر نشان از فرهنگ اصيل و حس نوع دوستي مردم زرنديه دارد.
کاروانسراي خشکرود يکي از آثار تاريخي زرنديه است که در قرون متمادي، هنوز استوار و پابرجاست و چون نگيني از هنر و معماري اصيل ايراني در دل اين منطقه مي‌درخشد.
اين کاروانسرا متعلق به دوره صفويه و در مسير جاده ابريشم که شرق و غرب و جنوب آسيا را به شمال آفريقا و شرق اروپا متصل مي‌کرد، بنا نهاده شده است.
اين بناي کهن مامني بوده براي قافله‌ها و کاروان‌هاي تجاري و زمان طولاني محافظ مال و جان مردم بوده و امروز براي بقا، دست نياز به سوي فرزندان همان مردمان دراز کرده است. اين کاروانسرا در بياباني وسيع واقع شده و نزديک‌ترين روستا به آن خشکرود نام دارد و به همين دليل به کاروانسراي خشکرود شهرت يافته است.
اين بنا به شکل مستطيل ساخته شده و فقط دروازه ورودي آن در سمت شرق واقع است.
در جلو دروازه ورودي يک جلوخان وسيع و بلند وجود دارد ودر ميانه جلوخان عبارت «يا علي مدد» با نماکاري آجري و مقرنس کاري گچي به چشم مي‌خورد که بيانگر اعتقاد و ارادت خاص مردم اين منطقه به ائمه اطهار (ع) است.
قسمت‌هايي از حجره‌هاي خارجي و بخش‌هايي از اين اثر ارزشمند بر اثر بارش برف و باران و گذر زمان تخريب شده که جلوگيري از تخريب بيشتر و مرمت آن مستلزم توجه ويژه است.
از ديگر آثار تاريخي زرنديه مي‌توان به تپه‌هاي باستاني قلاع لو، کهک، چهل دختر، سرقلعه مامونيه، قلعه سنگي، ويس آباد، کيقباد، قبور قلعه سي و يان بلاغي که مربوط به دوره‌هاي تاريخي مس و سنگ، عصر مفرغ، ساساني، اشکاني، ايلخاني و سلجوقي و محوطه‌هاي باستاني حسن آباد، عبدالله آباد و سولا چمن مربوط به دوران صدر اسلام، سلجوقي و صفويه اشاره کرد.بناي تاريخي قلعه خان مربوط به دوره متاخر اسلامي، برج کبوترخانه، مجموعه خشتي محوطه گرمانا، آب انبارهاي صدر آباد و پيک متعلق به دوره پهلوي اول و قاجار، مجموعه خشتي قلعه کهنه متعلق به دوره سلجوقي و آثار تاريخي زيادي از قبيل مساجد و امامزاده‌ها، حمام، يخچال، گورستان‌هاي باستاني و قلعه و برج که متعلق به دوره‌هاي مختلف تاريخي هستند، زرنديه را از حيث آثار تاريخي و جاذبه‌هاي گردشگري ممتاز کرده است.
دکتر فراهاني مدير کل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان مرکزي سياست کلي اين سازمان را ايجاد يک موزه در هر شهر و روستا بيان کرد و افزود: اين سياست در راستاي حفظ و نگهداري آثار باستاني و ميراث فرهنگي براي نسل‌هاي آينده در نظر گرفته شده است.
وي همچنين تشکيل انجمن‌هاي روستايي ميراث فرهنگي را به عنوان ياران افتخاري سازمان در حفظ و نگهداري اماکن تاريخي و آموزش و ترويج صنايع دستي مهم دانست.
دکتر فراهاني تعريف پکيج حاوي اطلاعات مسيرها، تفريحگاه‌ها، اماکن تاريخي و مناظر طبيعي استان را از برنامه‌هاي سازمان اعلام کرد و گفت: اين پکيج براي گسترش صنعت گردشگري و جلوگيري از سردرگمي گردشگران از اهميت ويژه‌اي برخوردار است.
جاذبه‌هاي طبيعي زرنديه
طبيعت زرنديه به دو بخش کلي تقسيم مي‌شود. بخش مرکزي که از اراضي مسطح حاشيه کوير و بيابان تشکيل شده و براي کشاورزي و باغداري به خصوص پسته بسيار مستعد است و اين شهرستان را به يکي از قطب‌هاي کشاورزي کشور مبدل ساخته به طوري که کيفيت پسته ارگانيک زرنديه رتبه نخست جهان را به خود اختصاص داده است.
بخش دوم بخش خرقان است که يک منطقه نيمه کوهستاني با جاذبه‌هاي طبيعي فراوان و چشم اندازهاي بديع به خصوص در فصل بهار رونق خاصي به گردشگري در اين منطقه داده است.
دامنه‌هاي سر سبز خرقان، سد ورامه، روستاي بند امير و روستاي چناقچي عليا از زيبا‌ترين مناظر طبيعي در زرنديه و مرکز کشور به حساب مي‌آيد. روستاي چناقچي عليا از روستاهاي ييلاقي استان مرکزي است که در ارتفاع 2400 متري از سطح دريا قرار دارد.قدمت اين روستا به دوره صفويه مي‌رسد و مردم آن را ارامنه، ترک‌ها و فارس‌ها تشکيل مي‌دهند. اکثريت مردم مسلمان و شيعه و اقليتي هم مسيحي اند. منطقه کوهستاني روستا و بافت مسکوني متراکم که به تبعيت از شيب دامنه کوه در کنار يکديگر ساخته شده اند، جلوه خاصي به اين روستا داده است.
رودخانه از ميان روستا عبور مي‌کند و در دو سوي آن فضاي سبز زيبا گردشگران را به وجد مي‌آورد. در انتهاي روستا آبشار زيباي چناقچي عليا قرار دارد که منظره‌اي بديع و کم نظير را به وجود آورده است و هر سال گردشگران بسياري را از سراسر جهان به اين منطقه مي‌کشاند. ادامه مسير رودخانه در ميان دره، فضاي سرسبز و چشم نوازي به وجود آورده است.
صليب سبزاز مهمترين و زيبا‌ترين مناظر طبيعي روستاي چناقچي عليا است که از تراکم درختان گردو در دامنه کوه پديدار شده است.
از ديگر جاذبه‌هاي طبيعي اين روستا مي‌توان به تفرجگاه‌هاي کوهپايه‌اي اشاره کرد که قابليت ورزش‌هاي کوهستاني را دارند و ورزشکاران و کوهنوردان زيادي را به اين منطقه مي‌کشانند. کليساي چناقچي عليا با حدود سه قرن قدمت، خاستگاه و محل برگزاري آيين مذهبي مسيحيان است.
صنايع دستي از قبيل قالي و قاليچه‌هاي دستباف با طرح‌هاي محلي و جوراب‌هاي دستباف پشمي رنگارنگ در اين منطقه رونق بسيار دارد.
مردم اين روستا به مراسم و آيين باستاني خود پايبند هستند و هر سال به مناسبت‌هاي مختلف اين مراسم را اجرا مي‌کنند.
مراسم عيد پاک، عيد سال نو، دعاي باران، عروسي‌هاي محلي، شب چله و مراسم جشن انگورچيني مسيحيان که با اجراي موسيقي و دعاي دستجمعي در شهريور برگزار مي‌شود. همچنين مراسم کوسه گلين يا باران در مواقع خشکسالي از آداب و رسوم مردم روستاي چناقچي عليا است.
غذاهاي محلي چناقچي مثل آش انار، آش ترش، آش بي بي سه شنبه، خوروش کنگر، نان فطيري، کوله و نان‌هاي محلي در ميان ساکنان اين روستا رايج است.