مهرمیهن | رسانه ی فرهنگ ایران

ستم انوشیروان ساسانی بر بزرگمهر دانا

بزرگمهر بختگان دانشمند خردمند و فرهیخته ی روزگار ساسانی بود . وی در زمان پادشاهی خسرو انوشیروان به دربار راه یافت و همواره مشاور شاه در کارهای کشوری بود.روزی انوشیروان به همراه زنی زیبا، راهی شکارگاه می‌شود و در آن جا به خواب می‌رود. در همین هنگام، مرغی سیاه با دیدن بازوبند شاه که آمیخته با جواهرات است  فرود آمده و آن را برمی‌دارد این در حالی است که بزرگمهر شاهد ماجرا است. شاه پس از بیداری، بزرگمهر را طراح توطئه می‌داند و به او بدگمان شده و او را به زندان می افکند .

انوشیروان ساسانی

اما بزرگمهر این دانشمند آزاده ی ایران زمین هرگز خم به ابرو نیاورده و در برابر خسروی بیدادگر سر خم نمی کند . بزرگمهر گناهی مرتکب نشده بود که بخواهد از شاه پوزش بخواهد بنابراین هرگز در برابر شاه تسلیم و سرافکنده نمی شود .

انوشیروان پس از آنکه بزرگمهر را به زندان می افکند روزی احوال و جایگاه او را جویا می شود تا بگمان خود اگر بزرگمهر پوزش بخواهد و در برابر قدرت نمایی شاه تسلیم شود او را از زندان رهایی بخشد ، اما دانای آزادمنش هرگز سر فرود نیاورده و  چنین پاسخ می دهد :

که حال من از حال شاه جهان

فراوان به است آشکار و نهان

پاسخ صریح بزرگمهر شاه خودکامه را خشمگین می کند  . کسری فرمان می دهد تنوری آهنین و تنگ بسازند که دور تا دور آن را میخ و پیکان پر کرده باشد . سپس بزرگمهر را در آن می افکنند و در تنور را با آهن می پوشانند !

ز پاسخ بر آشفت و شد چون پلنگ

ز آهن تنوری بفرمود تنگ

ز پیکان و از میخ گرد اندرش

هم از بند آهن نهفته سرش

بزرگمهر دانا اینبار در تنوری تنگ جای گرفته بود که حتی نمی توانست لحظه ای بخوابد !

نبد روزش آرام و شب جای خواب

تنش پر ز سختی دلش پرشتاب

انوشیروان دگربار فرستاده ای نزد او می فرستد تا بداند آیا با این همه رنج و سختی سرانجام تسلیم خواهد شد  و سر فرود می آورد. بزرگمهر به فرستاده چنین پاسخ می دهد :

چنین داد پاسخ بمرد جوان

که روزم به از روز نوشین روان

نوشین روان از شنیدن این سخنان بسیار آشفته می گردد و یک مرد دانا بهمراه یک دژخیم ( جلاد) را بنزد بزرگمهر می فرستد و می گوید اگر با مرد دانا همداستان شدی و پوزش خواستی که هیچ وگرنه دژخیم سرت را از تنت برخواهد داشت :

وگرنه که دژخیم با تیغ تیز

نماید تو را گردش رستخیز !

پیام شاه از سوی مرد دانا به بزرگمهر می رسد و او در پاسخ به تهدید شاه در کمال آزادمنشی می گوید :

چه با گنج و تختی چه با رنج سخت

ببندیم هر دو بناکام رخت

نه این پای دارد بگیتی نه آن

سرآیدهمی نیک و بد بی‌گمان

ز سختی گذر کردن آسان بود 

دل تاجداران هراسان بود !

انوشیروان با شنیدن این سخنان از کرده ی خویش پشیمان می شود و بزرگمهر را از زندان تاریک آزاد می کند ولی غرورش اجازه نمی دهد او را به جایگاه پیشین بازگرداند . اما بر اثر سختیهای روزهای حبس حکیم دانا فرسوده شده و بینایی چشمش را از دست می دهد:

برین نیز بگذشت چندی سپهر

پر آژنگ شد روی بوزرجمهر

دلش تنگ تر گشت و باریک شد

دو چشمش ز اندیشه تاریک شد

بزرگمهر بر اثر سختی ها و شکنجه های بسیاری که از سوی انوشیروان بر وی وارد آمد، سرانجام یک ماه پس از مردن انوشیروان، درگذشت.

پس از شه به یک ماه بوزرجمهر

بپوشید در پرده ی خاک چهر

فردوسی بزرگ در این داستان به زیبایی داستان تلخ رویارویی دارندگان قدرت و صاحبان اندیشه و خرد را که بارها در تاریخ این خاک تکرار شده ترسیم می کند.

 روان بزرگمهر دانا ، شاد باد...
بکوشش مهدی زیدآبادی نژاد ( گروه نویسندگان مهرمیهن )

در همین زمینه

دیدگاه‌ها  

-6 # عباس 1392-08-05 00:31
آیا این انوشیروان همان انوشیروان دادگر است؟
پاسخ دادن
-13 # رامتین 1392-08-05 11:45
گفتاورد از عباس:
آیا این انوشیروان همان انوشیروان دادگر است؟


اره عباس . انوشیروان دادگر نبود و کارهای عادلانه ای هم نکرد . این لقب رو اطرافیان پاچه خوارش بهش دادن
پاسخ دادن
+3 # lgh 1399-12-09 23:10
بنظرم انوشیروان ساسانی یکی از بهترین پادشاهان در طول تاریخ بود اون اقدامات خیلی گسترده و مفید به فایده انجام داد و البته کار هایی هم کرد که بعضی ها اون رو بی رحم بدونن اما برای همه کارهاش دلایل موجه و قانع کننده ای داشت که اگر خو اونهارو مطالعه کنید میبینید که بسیار دادگر و صلح طلب بد
پاسخ دادن
0 # Red Hood 1402-01-14 15:23
موافقم با Igh چون اگر داستان های انوشیروان رو خونده باشی متوجه کار های مفیدش برای جامعه میشی
پاسخ دادن
-11 # عباس 1392-08-07 01:21
مرسی رامتین جان
پاسخ دادن
+16 # احسان 1392-09-23 01:14
انوشیروان دادگر بود فرضا که انوشیروان این کار را کرده باشه.

ایا هیچ کس در زندگی اشتباه نمیکنه؟
ایا خود ما تا حالا اشتباه نکردیم؟
به نظر من بزرگمهر میتونست اصل قضیه را توضیح بده تا این همه زجر را هم نکشه.
زنده باد روح انوشیروان دادگر
پاسخ دادن
+15 # نعمت 1393-02-12 01:50
این کارها در مقابل دادگریش ناچیز بود شما میتوانی بین دوفرزند خودت عدالت برقرار کنی چه رسد به یک کشور با تنوع سلیقه واحتمال حمله هرروزه دشمنان وحیله دشمنان دوست نما
پاسخ دادن
+11 # اریوبررن سرافرار 1394-06-12 02:26
اصلا مکرمیشه انوشیروان دادکر همجین کاری بکنه.با عقل جوردرنمیاد.شاهی که ‍‍‍‍ انقدر قدرت وثروت دستش هست که باازدست دادن یک زنجیرازخودبیخودبشه؟این حرفهافقط برای تخریب شاه بزرک ایران است که دربزرکی ودادکری او هیج شکی نیست.
پاسخ دادن
-9 # فریدون کبیری دهکردی 1397-02-14 08:17
بزرگمهر حکیم بدست انوشیران کشته شد .هر کس به دیکتاتور خدمت کند سر انجام بدست دیکتاتور کشته خواهد شد مانند ارود-امیر کبیر-مجنون پازوکی-مصدق-تیمور تاش-ابو مسلم خراسانی جعفر برمکی طاهر ذوالیمین افشین بودالف وووووو
پاسخ دادن
+3 # lgh 1399-12-09 23:17
شما چطور میتونی خسرو انوشیروان رو دیکتاتور بخوانی؟
پاسخ دادن
+2 # محمد 1398-09-27 22:05
گفتاورد از فریدون کبیری دهکردی:
بزرگمهر حکیم بدست انوشیران کشته شد .هر کس به دیکتاتور خدمت کند سر انجام بدست دیکتاتور کشته خواهد شد مانند ارود-امیر کبیر-مجنون پازوکی-مصدق-تیمور تاش-ابو مسلم خراسانی جعفر برمکی طاهر ذوالیمین افشین بودالف وووووو

عزیزم .مورخ های غربی اون رو ستایش کردن پس بدون واقعا عادل بوده این وصله ها بهش نمیچسبه
پاسخ دادن
0 # غلی 1399-03-01 12:40
با درود و مهر،
خاستگاه این داستان چیست و چه دست نوشته های استواری بر راستی آن بجا مانده است که بتوان این داستان را پذیرفت؟
پاسخ دادن
-2 # @سرپرست دیدگاه ها 1399-03-01 16:34
درود بر شما کاربر ارجمند
بن مایه ی این جستار شاهنامه است که ژرف ترین و درست ترین بن مایه پیرامون تاریخ پادشاهان ساسانی است و بن مایه ی آن خدای نامک است . نوشته ی بیگانگان هم نیست که بخواهند سیاه نمایی و دشمنی کنند .
پیروز باشید
پاسخ دادن

نوشتن دیدگاه


دستاوردهای هموندان ما

بارگذاری
شما هم می توانید دستاوردهای خود در زمینه ی فرهنگ ایران را برای نمایش در پهرست بالا از اینجا بفرستید.
 

گزینش نام برای فرزند

 

نگاره های کمیاب و دیدنی

XML