پیشینه ی دورآواز در ایران

فعاليت دورآواز (رادیو) در ايران با افتتاح نخستين فرستنده‌هاي بي‌سيم در تهران آغاز شد نخستين فرستنده بي‌سيم موج بلند تهران با قدرت 20 كيلووات و طول دكل 120 متر ، در ساعت 3 بعدازظهر روز ششم ارديبهشت ماه سال 1305 شروع به كار كرد . يك سال پيش از تأسيس اين فرستنده ، « مدرسه بيسيم قشون كل » در وزارت جنگ ، براي تعليم نيروي انساني مورد نياز و تجهيز ايستگاه گشوده شده بود .

با گسترش فعاليت‌ها و فراهم آمدن مقدمات ايجاد فرستنده‌هاي موج كوتاه ، گروهي از كاركنان اين ايستگاه بي‌سيم نيز براي آموزش‌هاي تخصصي به فرانسه رفتند و از نزديك با قدرت و ويژگي‌هاي راديو آشنا شدند . وجود اين زمينه‌ها و نيز راديوهايي كه از كشورهاي ديگر برنامه‌هايي به زبان فارسي پخش مي‌كردند باعث شد انديشه‌ي ايجاد راديو در ايران به تدريح قوت گيرد. به دنبال تصويب اساسنامه‌ي سازمان پرورش افكار در پانزدهم دي ماه 1317 شمسي ، كميسيون‌ راديو در بهمن ماه 1317 ساخت دو دستگاه فرستنده موج كوتاه به قدرت 2 و 20 كيلو وات را به كمپاني «استاندارد » انگلستان واگذار كرد . همزمان با سفارش خريد دو دستگاه فرستنده موج كوتاه ، وزارت پست و تلگراف دستور داد تا ساختمان مخصوصي براي استوديوي راديو تهران كه ضمناًٌ مركز مخابرات تلگرافي و تلفني بي‌سيم نيز باشد در مركز پايتخت ساخته شود. كار نصب و راه‌اندازي فرستنده در اواخر سال 1318 صورت گرفت . پس از نصب دستگاه فرستنده و آماده سازي يك استوديوي موقت در عمارت بي‌سيم ، سرانجام راديو تهران در چهارم ارديبهشت ماه 1319 افتتاح شد. در آغاز كار ، از اخبار و گزارش و مطالب جدي در راديو خبري نبود ، در اين دوران بيشتر موسيقي و گاه ترانه پخش مي‌شد و گهگاهي نيز چند نكته ادبي يا انتقادي از راديو به گوش مي‌رسيد . راديو در ابتدا به عنوان ابزاري كه موسيقي پخش مي‌كند ، در ذهن جامعه‌ِي ايراني شكل گرفت . نگاهي به فهرست برنامه‌هاي راديو در آغاز كار آن نشان مي‌دهد كه موسيقي بخش عمده‌اي از كنداكتور راديو را به خود اختصاص مي‌داد و اخبار و گفتار در اولويت‌هاي بعدي جاي داشتند . گفتارها شامل تاريخ و جغرافياي ايران ، كشاروزي ، خانه‌داري ، مسائل بهداشتي و مانند آنها بود. يكي از معروف‌ترين برنامه‌هاي راديودر آن سال‌ها « افسانه‌هاي هزار و يك شب » بود . برنامه‌هايي از اين دست با استقبال زيادي روبرو مي‌شد و بعدها با ورود هنرمندان نخبه‌اي به راديو ، پاي اين رسانه بيش از پيش به خانه‌هاي مردم باز شد ، به‌طوري كه گاه در هنگام اجراي برنامه‌هاي پرطرفدار ، خيابان‌هاي تهران خلوت مي‌شد . يكي از اين برنامه‌هاي معروف راديو در اين دوران برنامه « صبح جمعه با شما » بود كه تا به امروز نيز ادامه دارد . در آن زمان اين برنامه به صورت اجراي نمايش‌هاي آزاد و ترانه‌هاي كمدي در خود راديو اجرا مي‌شد . در سال 1336 با راه‌اندازي ايستگاه 100 كيلوواتي ، راديوي ملي ايران با عنوان « راديو ايران » شروع به‌كار كرد و فرستنده ‌قديمي مأمور پخش برنامه‌هاي جداگانه‌اي شد كه « راديو تهران » نام گرفت . راديو در بعد از انقلاب و به‌ويژه روزهاي سخت و پرالتهاب هجوم عراق به ايران ، نقش مهم و كليدي در ايجاد آرامش ، اطلاع‌رساني سريع و حفظ اتحاد ملي ايفا كرد . مردم ، مهم‌ترين خبرها را پيش از هر رسانه‌اي ديگر از راديو مي‌شنيدند ، با آژير آن به پناهگاه‌ها مي‌رفتند و با اخبار اعلام پيروزي در جنگ ، شاد مي‌شدند . روند توسعه‌ي راديو بعد از پايان جنگ تحميلي شتاب مضاعفي گرفت . تأسيس شبكه‌هاي گوناگون ملي با رويكردهاي طبقه‌بندي شده‌ي اجتماعي ، ايجاد شبكه‌هاي تخصصي و تقويت و گسترش شبكه‌هاي استاني از سياست‌هاي كلان راديو در اين سال‌ها بوده‌است كه با جديت تا به امروز دنبال مي‌شود.