موزه آبگینه و سفالینه‌های ایران موزه ی ویژه ی شیشه و سفال است. این موزه در بنایی قاجاری موسوم به مجموعه قوام به وسعت 7000 متر مربع در خیابان سی تیر (قوام‌السلطنه سابق) جای گرفته و در 7 اردیبهشت 1377 به شماره 2014 در فهرست آثار ملی کشور ثبت گردیده است.
پیشینه تاریخی ساختمان:
این سازه تا سال 1330 خانه و جایگاه کار قوام‌السلطنه (نخست‌وزیر در دوران احمدشاه قاجار و دوران پهلوی) بود و پس از آن، از سال 1332 هفت سال در دست سفارت مصر بود و در سال‌های دیگر به ترتیب سفارت افغانستان و بانک بازرگانی ایران بوده است. در سال 1355 از بانک بازرگانی خریداری شده و برای بکارگیری موزه ی ویژه ی سفال و شیشه به وزارت فرهنگ و هنر سابق واگذار می‌گردد.
ویژگی های ساختمان موزه:
ساختمان موزه در سه طبقه (زیرِ همکف، همکف و طبقه نخست) با زیربنای 1040 مترمربع با آمیزش معماری ایرانی- اروپایی ساخته شده است. تزیینات نمای ساختمان شامل 51 طرح نقش برجسته آجری یادآور دوران سلجوقی بوده و وجود ایوان و ستون‌های کناری ورودی ساختمان، از ویژگیهای معماری دوران پایانی قاجار و رضاشاه است.
درون ساختمان نیز تزیینات بسیاری همچون آینه‌کاری، گچبری و در و پنجره‌های چوبی منبت‌کاری شده دارد. همچنین طبقه ی همکف و نخست با پلکان چوبی نعلی مانند، که برگرفته از ساختمان‌های روسی قرن هجدهم و نوزدهم میلادی است، به هم پیوند خورده است .
پیرامون موزه:
دگرگونی کاربری ساختمان قوام و تبدیل آن به موزه آبگینه و سفالینه‌های ایران به معمار و مهندس مشهور اتریشی به نام هانس هولاین (Hans Hollein) سپرده می‌شود. هولاین در طول اجرای این پروژه با بهره گیری از ویژگیهای معماری ایرانِ پیش و پس از اسلام و ویژگیهای تاریخی آثار، به طراحی و ساخت ویترین‌های اشیا و طراحی تالارهای موزه اقدام می‌کند.
ساختمان موزه بخش‌های مختلفی همچون تالارهای نمایش اشیا، غرفه محصولات فرهنگی، کتابخانه و بخش اداری دارد. بخش نمایش اشیا شامل 6 تالار است که در طبقه همکف اشیای تاریخیِ دوران پیش از تاریخ تا قبل از اسلام، در تالارهای سمعی و بصری، مینا و بلور قرار داده شده‌اند.
در طبقه اولِ موزه نیز تالارهای صدف، زرین‌فام و لاجورد قرار دارد که در آنها اشیا مربوط به دوران اسلامی تا معاصر به نمایش گذاشته شده‌اند.
در قسمت ورودی موزه ابزار، ادوات، انواع مواد و رنگ‌هایی که در ساخت شیشه استفاده می‌شوند و نیز نمونه‌هایی از اشیا شیشه‌ای وجود دارد.
تالار سمعی و بصری:
انسانِ کهن گمان می‌کرد متوفی پس از مرگ به وسایل زندگی روزمره خود نیاز دارد، از این رو همراه با او وسایل شخصی‌اش را نیز دفن می‌کردند. لذا در این تالار نمایی از یک گور کهن وجود دارد که درون آن اسکلتی از انسانِ کهن، وسایل و زیور‌آلات آن به صورت نمادین قرار داده شده است.
تالار مینا:
در این تالار قدیمی‌ترین آثار شیشه‌ای و سفالین موزه به نمایش گذاشته شده و برای طراحی ویترین‌ها از معماری دوره هخامنشیان در تخت جمشید استفاده شده است.
قدیمی‌ترین آثار شیشه‌ای این تالار، متعلق به اوایل هزاره دوم قبل از میلاد است که شامل میله‌های شیشه‌ای به دست‌آمده از چغازنبیل (پرستشگاه ایرانیان در شوش باستان) می‌باشد. بخش دیگر این تالار شامل سفالینه‌های اولیه مربوط به
تمدن‌های مختلف است.
تالار بلور:
این تالار به دلیل نمایش اشیا شیشه‌ای به این اسم نام‌گذاری شده و با ویترین‌هایی که برگرفته از معماری دوره هخامنشیان (ستون‌های تخت جمشید) و نقش رستم در شیراز است خود‌‌نمایی می‌کند.
تالار صدف:
دلیل نام‌گذاری این تالار دکوراسیون صدفی شکل آن است و شامل اشیای سفالین و شیشه ای دوران اسلامی است.
تالار زرین‌فام:
اشیایی که در این تالار به نمایش گذاشته شده به ظروف زرین‌فام معروفند. این ظروف به دلیل تکنیک تزیین به این نام شهرت یافته و جزء ظروف اشرافی محسوب می‌شده‌اند.
تالار لاجورد:
این تالار به دو بخش لاجورد 1 و 2 تقسیم شده. ویترین های این تالار از فرم خیمه‌های مغولی و برج‌مقبره‌های آن دوران الهام گرفته شده است. همچنین اشیای این دو بخش شامل آثار سفالین و شیشه‌ای مربوط به دوران تیموری و ایلخانی تا دوران صفوی و قاجار می‌باشد.
بن مایه : سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران
مهدی زیدآبادی نژاد
