ایران زیبا سراسر شگفتیی است به راستی که در این سرزمین شگرف در همه عصرها و هزاره ها عجایبی یافت می شود که تاکنون در هیچ کجای گیتی یافت نشده است ...
گنجینه های ایران کهن . شگفتی کویر
یکی از جاذبه های گردشگری ایران زمین چشمه آبگرم مرتضی علی در شهرستان طبس است که در روستای خرو واقع شده که از جمله مناطق نمونه گردشگری استان یزد محسوب می شود و سالانه 600 هزار گردشگر از آن بازدید می کنند .
پس از گذار از شهر طبس برای رسیدن به این چشمه منحصر به فرد حدود 5 کیلومتر مسیر را باید به صورت پیاده طی کرد که عمدتا این پیاده روی در درون آب است .
این چشمه از راه نهر آبی به شهر طبس منتقل می شود . در طول مسیر چشمه آب گرم مرتضی علی دیواره های بلند دره مانندی در دو طرف خود نمایی می کند و بر روی این دیواره ها حفره هایی است که گویی با نظم خاصی بنا شده اند . پس از حدود اندکی پیاده روی منطقه ای نمایان می شود که چشمه های بی شمار آب به ویژه چند چشمه آب گرم و سرد قرار دارد و بزرگترین آنها از درون حفره ای نشات می گیرد که به حمام مرتضی علی معروف شده است .
بیشتر آنانی که برای تفریح به این منطقه می آیند معمولا ازین حفره آب برای آب تنی استفاده می کنند . همچنین بالاتر از این چشمه دره ای محصور و تنگ قرار دارد که بسیار جذاب و دیدنی است .
وجود این چشمه جوشان با دو نوع آب سرد و گرم کنار هم در دل کویر بسیار منحصر به فرد است و نا خود آگاه آدمی را به اندیشه در خصوص قدرت بی کران پروردگار وا می دارد . با توجه به ورود آب گرم چشمه از دیوار سمت راست به داخل رودخانه و اختلاف دمای بعضا 10 درجه ای و غلضت این آب گرم با آب سرد جاری در کف رودخانه باعث می شود این دو آب تا مسافت حدود 300 متری بستر رودخانه با هم مخطول نشود به طوریکه در یک طرف رودخانه آب سرد و در طرف دیگر آب گرم جریان داشته باشد که پدیده ای نادر محسوب می شود .
این چشمه در 30 کیلومتری شهرستان طبس جای دارد .
گفتنی است در ادامه مسیر حمام مرتضی علی به سد شاه عباس می رسیم که از آثار تاریخی دوران صفویه محسوب می شود .سد شاه عباسی ارتفاعی بالغ بر 60 متر دارد این سد که می توان آن را نمونه ای از توسعه ی پایدار به حساب آورد در میان مردم محلی به طاق عباسی مشهور است.
ایرانیان در دره‌های تنگ، سدها را روی طاق‌های آجری احداث می‌کردند که بدین‌‌ترتیب نیاز به سیستم انحراف در حین احداث مرتفع می‌شد. این روش خلاقانه با کارکرد کاهش بیشینه سیلاب در سد عباسی ترکیب شده است. سیلاب‌ها با دوره بازگشت ۱۰ سال از زیر طاق به صورت آزادانه عبور می‌کنند. در سیلاب‌های بزرگ‌تر، مقداری از حجم سیلاب در پشت سد ذخیره می‌شود، به این ترتیب طی صدها سال، سد عباسی، شهر طبس را در مقابل سیلاب‌های رودخانه نهرین حفاظت کرده است.
با توجه به اینکه به علت موقعیت خروجی سد، رسوب در پشت سد ذخیره نمی‌شود، می‌توان انتظار داشت برای هزاران سال، این سازه بی‌نظیر بدون نیاز به تعمیر و نگهداری و مدیریت، کارکرد اصلی خود را به انجام برساند.
نکته مهم آن است که اگر امروز بر اساس آخرین دستاوردهای مهندسی سد و سیلاب، سدی برای کنترل سیلاب رودخانه نهرین احداث شود، مشخصات آن بسیار به سد عباسی نزدیک خواهد بود.
نمایی از سد شاه عباس
..............
گردآوری و ویرایش : رسانه مهرمیهن - برگرفته از نشریه طرح نو