استاد جلیل دوستخواه
- توضیحات
- دسته: بزرگان ایران
- بازدید: 4691
زندگی نامه جلیل دوستخواه
جلیل دوستخواه، ایرانشناس، پژوهشگر، نویسنده، شاهنامهپژوه و مترجم معاصر ایرانی است. وی در سال ۱۳۱۲ در اصفهان به دنیا آمد. او در سالهای ۱۳۱۷ تا ۱۳۳۱ دورههای مکتب خانه، دبستان، سه ساله آغاز دبیرستان و دوساله دانشسرای مقدّماتی شبانهروزی را درهمان شهر زادگاهش گذراند. سال آموزشی ۱۳۳۱- ۱۳۳۲ را با شغل آموزگاری در یک روستا سپری کرد و در آستانه آغاز دومین سال آموزگاریاش به سبب درگیری در مبارزه سیاسی، بازداشت و بیکار شد و عنوان "منتظرخدمت" و سپس "آماده به خدمت" یافت. در سالهای ۱۳۳۳-۱۳۳۴ دوره ۱۸ ماهه خدمت سربازی را در تهران و فارس گذراند. در سالهای ۱۳۳۴ تا ۱۳۳۶ در ضمن کار روزانه در کارگاههای گوناگون، به کلاسهای شبانه رفت و خود را برای شرکت در آزمون ورود به دانشگاه، آماده کرد و در سال ۱۳۳۶در دانشکده ادبیّات دانشگاه تهران به عنوان دانشجوی رشته زبان و ادبیّات فارسی پذیرفته شد. همچنین به تدریس در یک دبیرستان روزانه و چند آموزشگاه شبانه و کار در برخی از نشریّههای ادبی - فرهنگی تهران (از جمله همکاری با روح الله خالقی و سپس م. ا. به آذین در تدوین و نشر ماهنامه "پیام نوین" و استاد ایرج افشار در انتشار ِ ماهنامه "راهنمای کتاب") پرداخت و دوره کارشناسی را تا سال ۱۳۳۹ گذراند و رتبه یکم را به دست آورد و در همان سال در آزمون ورودی دوره دکترای زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه تهران شرکت کرد و همراه با دو تن دیگر (آقایان دکتر رسول شایسته و دکتر محمّد جواد شریعت) از میان ۳۰ تن شرکت کننده، به این دوره پذیرفته شد و تا سال ۱۳۴۷ در حین گذراندن درسهای دوره دکترا، بر پایه فراخوانِ استاد زندهیاد دکتر محمّد مُعین، به کار در سازمانهای لغتنامه دهخدا و فرهنگ فارسی پرداخت و در آبانماه ۱۳۴۷ از پایاننامه دکترایش با عنوان «آیین پهلوانی در ایران باستان» (پژوهشی در گستره شاهنامهشناسی) به راهنمایی استاد زندهیادش دکتر محمّد مقدّم در برابر گروه استادان دفاع کرد و آن را از تصویب گذراند. در سال ۱۳۴۲، کتاب هیمالیا، ترجمه برگزیده شعر پانزده تن از شاعران اردو زبان شبه قارّه هندوستان و پاکستان را با همکاری دکتر سیّد علیرضا نقوی منتشر کرد و کتاب اوستا، نامه مینَوی آیین زرتشت، بازنوشت گزینهای از گزارش اوستای استاد زنده یاد ابراهیم پورداود را در سال ۱۳۴۳ زیر نظر استاد تدوین کرد و به ناشر سپرد که تا سال ۱۳۶۶ شش بار به چاپ رسید.
سالهای ۱۳۴۷ تا ۱۳۶۰ را با سمت استادیاری و دانشیاری تمام وقت در دانشگاه اصفهان و نیز با عنوان استاد میهمان در دانشگاه جندیشاپور اهواز و در فرصت پژوهشی یک ساله (۱۳۵۵- ۱۳۵۶) در دانشگاه دُرهام در شمال خاوری انگلستان گذراند و به تدریس و پژوهش پرداخت.
در سال ۱۳۶۰ بازنشسته شد و از آن پس، بیشتر وقت خود را به پژوهش در فرهنگ و ادب کهن ایرانی گذراند و تنها ساعتهایی از هفته به تدریس در دانشگاه آزاد (شهرکرد و نجف آباد) سرگرم بود. در سال ۱۳۶۳ ترجمه کتاب آفرینش و رستاخیز، پژوهشی معنیشناختی در ساخت جهان بینی قرآنی، اثر پژوهشگر ژاپنی «شینیا ماکینو» را منتشر کرد که در سال ۱۳۷۶ به چاپ دوم رسید.
در سال ۱۳۶۶ کتاب دو جلدی «اوستا، کهنترین سرودها و متنهای ایرانی» (گزارش و پژوهش) یکی از مشهورترین آثارش را برای بزرگداشت سه هزارمین سال زادْروز زرتشت و یکصدمین سال زادْروز استاد ابراهیم پورداود آماده چاپ و نشرکرد؛ امّا کتاب در نوبت کسب مجوز ماند تا در سال ۱۳۷۰ به چاپ رسید و در سال ۱۳۸۶، چاپ یازدهم آن نشر یافت. دو چاپ از این کتاب نبز به خطِّ سیریلیک / کریلیک در ازبکستان و تاجیکستان نشریافته است. وی، در پایان سال ۱۳۶۹ ناگزیر از ترک میهن شد و با خانواده اش به استرالیا کوچید و از آن پس در شهر تانزویل در ایالت کوینزلند استرالیا زندگی میکند و کارهای پژوهشیاش را در چهارچوب «کانون پژوهشهای ایرانشناختی» و در همکاری گسترده با نهادهای دانشگاهی و پژوهشی در ایران و کشورهای دیگر ادامه میدهد.
دکتر جلیل دوستخواه بیشتر در زمینه زبان و ادبیات فارسی به ویژه حماسهسرایی در ایران، پژوهشها و ترجمههایی را انجام داده است.
آثار
• اوستا، نامهٔ مینوی آئین زرتشت - (از گزارش ابراهیم پورداوود) (۱۳۴۴)
• اوستا کهنترین سرودها و متنهای ایرانی (ترجمه فارسی متن کامل اوستا) (۱۳۷۰)
• پژوهشهایی در شاهنامه - گزارش و ویرایش جلیل دوستخواه (۱۳۷۱)
• هیمالیا، برگزیده شعر پانزده تن از شاعران اردو زبان - ترجمه علیرضا نقوی، جلیل دوستخواه
• آئینها و افسانههای ایران و چین باستان - نوشته جی. سی. کویاجی - ترجمه جلیل دوستخواه(۱۳۵۴)
• حماسة ی ایران: یادمانی از فراسوی هزاره ها(سی و پنچ گفتار و بررسی و نقد شاهنامه شناخی) - پژوهش و نگارش جلیل دوستخواه(۱۳۸۰)
• شناخت نامه فردوسی و شاهنامه - (۱۳۸۴)
• فرایند تکوین حماسه ایران پیش از روزگار فردوسی- (۱۳۸۴)
• ایران شناخت: بیست گفتار پژوهشی ایرانشناختی - ترجمه جلیل دوستخواه
• گزارش هفتخان رستم بر بنیاد داستانی از شاهنامهٔ فردوسی، ققنوس (۱۳۸۱)