چگونه آمیزه ی بیگانه ی «درحال» را به کار نبریم

Question

با پروا به هر سهمان توان از همترازان همی، کنان، -ان بهره بردن.

نمونَگان : من در حال نوشتن ام = من نویسان ام، من همینویسم

درحال کتک زدن سگ = لُس زنانِ سگ، لُسانِ سگ (لُساندن = کتک زدن)

درحال رفتن = روان در حال خوردن سخن گفت = خوران سخن گفت

درحال خواب راه رفتن = خوابان راه رفتن

او درحال سخن گفتن است = سخن همیگُوَد(hamigovad)، سخن گُوان است

درحال چه کار ای؟، در حال چه کار-ی ای؟ = چه همیکنی؟، چه کنان ای؟

اگر سهمان-ی دیگر به اندیشه‌تان میرسد، بنویسید

Answer 1

همانگونه که شما نیز با آوردن نمونه روشن ساخته اید ، بکارگیری واژگان بیگانه در زبان پارسی ، گفتار و نوشتار ما را دشوارتر و درازتر می کند و بگونه ای "لقمه دور سر چرخاندن و خوردن" است .بسیاری از این واژگان بود و نبودشان در سهمانها یکی است و اگر نباشند سخن هم کوتاهتر خواهد بود و هم آهنگ بهتری خواهد گرفت . گاهی نیاز است برای بکارنبردن یک یا چند واژه ی بیگانه در گفتار ، سهمان را بازنویسی کنیم .

X  مهرشاد و مهرناز همپای هم از کوه بالا می روند در حالی که هوا بسیار سرد است .

√ مهرشاد و مهرناز همپای هم از کوه بالا می روند هوا هم بسیار سرد است .

√ با آنکه هوا بسیار سرد است مهرشاد و مهرناز همپای هم از کوه بالا می روند .

Answer 2

برابر پارسی پهلوی "حال" در چنین پیوندهایی، "اَوَس" می باشد. همچنین، به کارگیری واژه ساخته شده با بن نونیگ (مضارع) و پسوند "ان" نیز در پاره ای از خیران (موارد) هنگامی اَنجام پدیر است که نام در پیوند با آن کُناگ (فاعل) باشد.

"لنگ لنگان قدمی برمی داشت، هر قدم دانه شکری می کاشت"

حال آن که: اَوَس آن/هان کَ

در آن حال: در آن زمان/ هنگام

حال که: اکنون که

Comments

واژه ی اوس یا اواهس از پارتیک است و برابر با نون و اَهَنون میانیک پارسیک است. خیر یا هیر همتراز-ی فرزام برای مورد نیست. تنها «لنگان» بس است و دو کرت آوردن لنگ لنگ فرزام نیست.

حال آن که =[کمابیش] اگرچه

Answer 3

درود،

به کار بردن همی پیش از کار واژه بسیار خوب است و در پهلویک به کار می‌رود (همی نویسم=I am writing). آیا نمیتوانیم گروه واژگان در هنگام، همزمان یا در همین هنگام را به کار ببریم؟

نمونه: در هنگام خوردن سخن گفت یا همزمان خوردن سخن گفت یا همزمان که میخورد سخن گفت  

نمونه: مهرشاد و مهرناز همپای هم از کوه بالا می روند، همزمان هوا بسیار سرد است یا مهرشاد و مهرناز همپای هم از کوه بالا می روند، هنگامیکه هوا بسیار سرد است یا مهرشاد و مهرناز همپای هم از کوه بالا می روند، در همین هنگام هوا بسیار سرد است

Comments

«در حال» گواششیک (analytical) است و کارواژه با پسوند -ان همیوغشیک (synthetical). پسوند -ان اینجا بیشتر اندرباره ی کارواژه است. سهمانان-ی که گفته اید سانواژه‌ایک و درست اند.

Answer 4

پیرو این پرسش درباره واژه حال، بهترین برابر برای واژگان و آمیزشان زیر چنانکه میان مردم همگانی در کوچه و خیابان به کار می‌رود چیست؟
 

حال و احوال -> چگونگی؟ چونی؟
حال (و احوال) (کسی را) پرسیدن->؟ یا حال (و احوال) کردن->؟
با حال -> نیزبان انگیز؟ برانگیزاننده؟
حال کردن -> خوامند شدن؟ خشنود شدن؟ شاد شدن؟
در حال بودن، رفتن در حال-> در هنگام خوشی (یا سرخوشی) بودن؟ به خوشی (یا سرخوشی) پرداختن؟
در حال خود بودن-> با خود تنها بودن؟
حال دادن -> مهربانی کردن؟ خوا بردن؟ سود رساندن؟
عشق و حال، حال و حول -> خوشی؟ سرخوشی؟ خوا؟
حال به هم زن، حال به هم خوردن -> بیزار کننده؟ هراشناک؟ بیزار شدن؟
ضد حال (خوردن/زدن)، حال گیری (شدن/کردن)، حال (کسی را) گرفتن، حال (کسی) گرفته شدن ->اندوهگین (شدن/کردن)؟ افسرده (شدن/کردن)؟
حالی به حالی (کردن/شدن) ->؟ شاد (کردن/شدن)؟ دگرگون (کردن/شدن)؟
حال و هوا (ی کسی)(را) (عوض) (شدن/کردن)->؟
حال (کسی)(را) خراب (شدن/کردن) ->ناخوش (شدن/کردن)؟ اندوهگین (شدن/کردن)؟ افسرده (شدن/کردن)؟
حال و روز-> روزگار؟

Comments

با حال -> (نیز) اَگراو (عالی)

همتراز واژگان-ی که آورده اید کمابیش درست اند. برای دیگر نمونگان هنوز بایم جستن.